CAN'T START A FIRE WITHOUT A SPARK...

Joan Mirό - Catalan landscape -The Hunter (1923)

Φέτος γιορτάζονται στη Γαλλία τα εκατό χρόνια από τη γέννηση και τα ογδόντα χρόνια από το θάνατο, της γαλλίδας παιδοψυχιάτρου Françoise Dolto. Πολλά αφιερώματα σχετικά με το έργο της και τη συμβολή του κυκλοφορούν ήδη στο γαλλικό τύπο και στα βιβλιοπωλεία. Λέω λοιπόν να προσθέσω εδώ την προσωπική μου άποψη. Απλούστατα, γιατί τα γραπτά της, για πολλά χρόνια τώρα, μ’ έχουν συνοδεύσει και διαμορφώσει.

Θα μπορούσα να αναφερθώ εκτενώς στο έργο της, απόσταγμα της μακρόχρονης κλινικής της πορείας με τα παιδιά κάθε ηλικίας, εξάλλου γι’ αυτό διακρίθηκε από τους ειδικούς αλλά και αγκαλιάστηκε από το απλό κοινό.

Θα είμαι όμως περιληπτική σε τρεις προτάσεις κλειδί. Πρώτη πρόταση: το παιδί από τις πρώτες μέρες της ζωής του, πριν καν ανάπτυξει ομιλία, είναι ον επικοινωνίας. Δεύτερη πρόταση: το παιδί έχει απόλυτη ανάγκη να λαμβάνει το νόημα αυτών που συμβαίνουν γύρω του μέσω του λόγου που του προσφέρει ο ενήλικας. Τρίτη πρόταση: η δυναμική μεταξύ γονέων και μεταξύ γονέων και παιδιών καθορίζει την υγιή ψυχοσωματική ανάπτυξη των παιδιών.

Μια ολόκληρη σχολή σκέψης δημιούργησε λοιπόν, τη μετέδωσε με ποικίλους και πρωτότυπους τρόπους, με αποτέλεσμα η διδασκαλία της να γίνει πλέον μέρος των ηθών (στη Γαλλία τουλάχιστον).

Τρεις τελείες…και να σταθώ τώρα σε κάτι λιγότερο γνωστό και εντελώς διαφορετικό.

Πως μπορείς να γίνεις πιστός χριστιανός και να γλιτώσεις από το βάρος των κάθε απαγορεύσεων, των πρέπει, των τελετουργιών, των ενοχοποιήσεων και των απλοϊκών ή πατερναλιστικών εξηγήσεων που σου προσφέρονται συνήθως από τη παιδική ηλικία;

Για χρόνια δεν μπορούσα να απαντήσω σ’ αυτή την ερώτηση. Το θέμα με ξεπερνούσε εντελώς. Βγαίνοντας από μια μη θρησκευτική ανατροφή, το ενδιαφέρον για την πνευματική ζωή αυξανόταν σταδιακά αλλά με πολύ αργό ρυθμό. Είχα συναντήσει βέβαια γραπτά που είχαν γεννήσει μια διανοητική περιέργεια για το πνευματικό, αλλά ως εκεί. Γεμάτες νόημα δεν είχαν όμως προκαλέσει καμιά εσωτερική αλλαγή. Έλεγα λοιπόν ότι θα περιμένω την Θεία Χάρη για να καταλάβω ή να συνειδητοποιήσω το τι σημαίνει η έννοια πνευματικό κτλ.

Ώσπου ήρθε στα χέρια μου η πρόταση της F. Dolto: μια προσέγγιση της χριστιανικής πίστης κάτω από το φως της ψυχανάλυσης. Οι μεταφυσικές αναζητήσεις μου απεγκλωβίστηκαν με τους πρωτότυπους τρόπους σκέψης και ερμηνείας που μου προσφερόταν και μια άλλη πραγματικότητα αποκαλύφθηκε σε μένα. Η προσέγγιση της ανεδείκνυε τελικά τον χριστιανισμό ως μια τρομερή δύναμη ανατροπής.

Επαναστατικό. Τα κείμενα της μου έλεγαν ότι μπορούσα να βρω στις Γραφές ουσιαστική απάντηση στη φυσική ανάγκη να δώσω ένα νόημα, μια συμβολική αξία στις πιο απλές πράξεις ή να προσεγγίσω την έννοια του ιερού και πώς η δίψα για να υψωθείς πνευματικά και να βρεις τον πιο βαθύ εαυτό σου μπορούσε να ικανοποιηθεί πραγματικά. Αρκεί να άφηνες σαν ξένο ρούχο κάθε σύστημα ιδεών που θα λειτουργούσε σαν προστατευτική ασπίδα ή βόλεψη και το οποίο δεν θα σε άφηνε να γεννηθείς σ’ άλλη πραγματικότητα.

Η Françoise Dolto μου άνοιξε τα μάτια σ’ όλα αυτά και πολύ παραπάνω, και της είμαι ευγνωμονούσα για τα αυλάκια που χάραξε στην καρδιά και στο μυαλό μου.

1) Φρανσουάζ Ντολτό, Ζεράρ Σεβερέν, Τα Ευαγγέλια και η πίστη - ο κίνδυνος μιας ψυχαναλυτικής ματιάς, ΕΣΤΙΑ