8/5/08

Ai

«[…] Αυτό που ονόμασα «το τρίτο κοινωνικό φύλο» είναι μια πρωτοτυπία του πολιτισμού των inuit (όπως ονομάζονται οι ίδιοι που σημαίνει «οι άνθρωποι» ή Εσκιμώοι όπως τους βαπτίσαμε εμείς). Αυτή η κατηγορία δεν αντιστοιχεί σε φυσικό χαρακτηριστικό. Η inuit κοινωνία είναι από τις ελάχιστες στον κόσμο που έχει “χτίσει” κοινωνικά άτομα των οποίων η δηλωμένη σεξουαλική τους ταυτότητα δεν ταυτίζεται με τη βιολογική τους. Αυτοί οι “τραβεστί” inuits έχουν μια θέση και μια ιστορία.

Ένας μύθος […] περιγράφει ότι οι δυο πρώτοι άνθρωποι, δυο αρσενικά, βγήκαν από μικρούς λοφίσκους χώματος. Ο ένας έβαλε τον άλλον σε ενδιαφέρουσα. Αλλά για να του επιτρέψει να γεννήσει, τον μετέτρεψε σε γυναίκα χάρη σ’ ένα μαγικό τραγούδι. Ο μύθος αυτός έδωσε μια φανταστική βάση στην πίστη ότι το φύλο ενός εμβρύου μπορεί να αλλάξει την ώρα της γέννησης. Αυτός ο περιγεννετικός διασεξουαλισμός, δηλωμένος για το 2% του πληθυσμού των νεογνών ήταν μια από τις αιτίες δημιουργίας τραβεστί.

Υπήρξαν και άλλες αιτίες. Το νεογνό λάμβανε παραδοσιακά το όνομα ενός νεκρού, μέλους της οικογένειας ή φίλος, στον οποίον επιτρεπόταν να ξαναζήσει με τους οικείους του. Το 15 με 20% των νεογνών που γεννιόντουσαν είχαν ένα φύλο διαφορετικό από αυτό του προγόνου του οποίου έφεραν το όνομα. Τους έκαναν τραβεστί, τα έντυναν και τα μεγάλωναν με τα ρούχα και τα καθήκοντα του άλλου φύλου.

Η τρίτη πηγή του φαινομένου έχει να κάνει με την ισορροπία του οικογενειακού πυρήνα. Όταν οι δυο γονείς γεννούσαν δυο παιδιά, το υπολανθάνον μοντέλο ήθελε ότι στο ζευγάρι άνδρας-γυναίκα αντιστοιχούσε ένα ζευγάρι αδελφός-αδελφή. Σ' αυτήν τη δομή, σε πληθυσμούς των οποίων η βιωσιμότητα εξαρτιόνταν από το μοίρασμα των εργασιών, το αγόρι έπρεπε να βοηθάει τον πατέρα, και το κορίτσι τη μάνα. Σε αντίθετη περίπτωση, […], τα παιδιά ήταν πολύ νωρίς τραβεστί και μεγαλωμένοι σαν να ανήκαν στο αντίθετο φύλο. Το κορίτσι μέχρι τις πρώτες εμμηνοροές. Και το αγόρι μέχρι να σκοτώσει το πρώτο θήραμα. Αυτή η άρση του ορίου μεταξύ των δυο φύλων μπορούσε να αφήσει βαθιά σημάδια στο ψυχισμό των εφήβων. Στην κεφαλή της πυραμίδας των τραβεστί ήταν και μερικοί πνευματικοί ηγέτες τους (chamanes) απελευθερωμένοι από όλα τα σύνορα που χωρίζουν το αρσενικό από το γυναικείο, το ορατό από το αόρατο, το ζωικό από το ανθρώπινο…

[…] Οι Inuits διαχωρίζουν την επιθυμία, τη σεξουαλικότητα, την οικογένεια. Η πρώτη υποχρέωση ήταν να δημιουργήσουν ένα οικογενειακό κύτταρο. Είτε μέσω της τεκνοποίησης, είτε υιοθετώντας. Είναι ακόμα σήμερα ένας από τους λαούς, μαζί με τους Πολυνησίους, στους οποίους η υιοθεσία επικυρώνεται: περίπου 40% των παιδιών είναι υιοθετημένα. Η σεξουαλική επιθυμία διαχειριζόταν αλλιώς. Κατά την διάρκεια σεξουαλικών τελετουργίων και με την καθοδήγηση των chamanes, οι Inuit μπορούσαν, σε ορισμένες εποχές του χρόνου, να ξανταιριάξουν ζευγάρια. Ήταν το Δεκέμβρη και τον Ιανουάριο, την εποχή του Tauvijjuaq, “του μεγάλου σκότους”, την εποχή του σεληνιακού ημερολογίου που συμπίπτει με το χειμερινό ηλιοστάσιο. Χρονική περίοδος με πολύ άγχος γιατί το σκοτάδι δημιουργούσε το φόβο της συντέλειας του κόσμου. Έτσι, μέσα από αυτά τα σεξουαλικά ήθη ανταλλαγής, η κοινωνία inuit εξόρκιζε αυτόν τον φόβο αναθερμαίνοντας τους κοσμικούς κύκλους και τη ζωή. Τα στείρα ζευγάρια μπορούσαν επίσης να συμμετάσχουν στην ανταλλαγή συντρόφων για να αυξήσουν τις πιθανότητες τους να τεκνοποιήσουν.

[…] Οι Inuit κινούνται σε έναν κυκλικό χρόνο. Το παρελθόν μπορεί να είναι μπροστά και το μέλλον πίσω. Η χρήση των όρων συγγένειας δίνει σαφή εικόνα αυτής της χρονικής κυκλικότητας. Το όνομα που δίνουν σε ένα παιδί προέρχεται συνήθως από κάποιον θανόντα της γενιάς των παππούδων. Έτσι ένας πατέρας μπορεί να ονομάσει το γιό του ή την κόρη του «μπαμπά» ή «μαμά», ανεξάρτητα από το φύλο του παιδιού. Υπάρχει μια μεγάλη πλαστικότητα στο σύστημα, γιατί ένα άτομα μπορεί να έχει πολλά ονόματα από τα οποία, το καθένα του προσδίδει μια διαφορετική ταυτότητα.»

Αυτά σκέφτηκα να μεταφράσω από ένα παλιό άρθρο (1) για τους Inuit, γραμμένο από έναν εθνολόγο που μελέτησε τους πληθυσμούς του Μεγάλου Βορρά και συνεργάστηκε με τον Claude Lévi-Strauss. Θέλησα έτσι να “εικονογραφήσω εκπαιδευτικά” το προηγούμενο θεματάκι μου για την εθνολογία …

1) ”Les Inuits et nous” από τον Bernard Saladin d’Anglure, Le Nouvel Observateur # 2178, σελ. 50-53, 3-9 Αυγούστου 2006
2) Φώτο: Γυναίκα Inuit, Library of Congress Prints and Photographs, Photograph by Lomen Bros., 1906

3)Ai (έι) σημαίνει "καλημέρα" στα inuit

5 σχόλια:

  1. Excellent!
    I loved this post and this blog.
    Have a nice day

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Αν του άρεσε του Ντέηβι εγώ τί να πω?
    Δεν τα ήξερα όλα αυτά αν και για τους Πολυνήσιους κάτι είχε πάρει το αυτί μου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Με πειράζετε αγαπητέ;
    Βρήκα και ’γω εκπληκτική την όλη ιστορία…Έτσι, για να τα βλέπουμε όλα με μια πιο σχετική ματιά…

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Και οι συνεπιστήμονες χρειάζονται πειραγμα.
    Πέραν τούτου αυτό που έγραψες είναι κάτι το οποίο δεν το γνωρίζει πολύς κόσμος και έχει ένα ενδιαφέρον για τα διάφορα επίπεδα ερμηνείας της συμπεριφοράς που έχει η κάθε κοινωνία σε ορισμένο κάθε φορά χρόνο αλλά και τόπο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Μία από τις πολλές ιδιότητές μου (εκτός από αυτή του επιστήμονα, του ταξιτζή κτλ...) είναι και του πειραχτήρι, όποτε please yourself, νονέ, χεχεχε.

    Θα προσθέσω στα λεγόμενα σου ότι η γνώση που προσφέρει η εθνολογία τινάζει στον αέρα τα πολλά ερωτήματα/ πεποιθήσεις που έχουμε και έτσι βοηθάει να τα/ τις επαναπροσδιορίσουμε (π.χ. για τις ψυχικές διαδικασίες δόμησης της προσωπικότητας).

    Πως θα σχολίαζε αυτόν τον πολιτισμό ένας ψυχίατρος, I wonder;

    ΑπάντησηΔιαγραφή