18/10/08

Θεός, η βιογραφία (1)

V.O.M. Petrillo
Το έχει μάλλον η φθινοπωρινή ατμόσφαιρα και εμπνέομαι μόνο να μιλάω για τα βιβλία που διαβάζω…Αλλά μου ήρθε μια καλή ιδέα που ελπίζω να σας αρέσει…Έχει ως εξής: όπως προχωράω στην ανάγνωσή μου, να ανεβάζω σχετικό ποστάκι μια στις τόσες. Έτσι, θα σας κρατώ το ενδιαφέρον για ένα αξιόλογο διάστημα, θα διαβάζετε μέσω εμού… και ίσως ανακαλύψουμε καινούργια μονοπάτια επικοινωνίας…Μμμμ, μεγάλη δέσμευση αναλαμβάνω…όσο τραβήξει.

Γι’ αυτό το σκοπό, επιλέγω, με δημοκρατικό τρόπο πάντα, ένα βιβλίο που έχει τα εξής χαρακτηριστικά: όγκο για να κρατήσει καιρό, βάθος για να έχει ύλη προς συζήτηση και πλοκή για να μη σκυλοβαρεθείτε και μουτρώσετε κάθε φορά που θα πέφτει σχετική ανάρτηση…σας θέλω πιστούς, όχι εχθρούς.

Θα μπορούσα να είχα διαλέξει κανένα έργο του Soljenitsyne, αφού όπως έλεγα στη φίλη μου την κολλητή από τα 18 και καθώς τακτοποιήσαμε επιτέλους τη χαοτική βιβλιοθήκη μου… ας θεωρήσουμε τους εαυτούς μας σε λογοτεχνικό πένθος και ας τον βάλουμε (τον Soljenitsyne) πρώτη θέση στη βιβλιοθήκη, να τον τιμήσουμε. Ακόμα μπορούσα να είχα διαλέξει μια σειρά από St-Exupéry (St-Ex), παλαιά αγάπη, γιατί βαρέθηκα οι περισσότεροι σ’ αυτή τη χώρα να νομίζουν ότι η επιτομή του έργου του συνοψίζεται στον «Μικρό Πρίγκιπα». Τέλος, το πολύ-πολύ να επέλεγα και τον τελευταίο Νομπελίστα λογοτεχνίας le Clezio, μόνο και μόνο επειδή είναι Γάλλος.. και ξέρετε τι σημαίνει για μένα η γαλλική κουλτούρα.

Όχι όμως, δεν μου κάνει κέφι τίποτα απ’ αυτά, θέλω κάτι πιο δύσκολο, πιο πρωτότυπο, πιο αποκαλυπτικό, στη κόψη του ξυραφιού, και κάτι που δεν θα το περιμένατε από μένα με τίποτα… And the winner is… “Θεός, η βιογραφία” του Jack Miles, βραβείο Pullitzer, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, μετάφραση του Βασίλη Αδραχτά, 1996. Σας ήρθε απότομα;

Τελείωσα μόλις την ανάγνωση της εισαγωγής και θα σας μεταφέρω την κεντρική ιδέα του βιβλίου, επιλέγοντας ό,τι θεωρώ σημαντικό, για να μου πείτε, εσείς οι πέντε εκλεκτοί που με διαβάζετε…, αν το βιβλίο σας κεντρίζει το ενδιαφέρον ή όχι και αν θέλετε να συνεχίσω την παρουσίασή του.

Να ξεκαθαρίσουμε όμως κάποια πράγματα εξ’ αρχής. Η αφετηρία του βιβλίου δεν είναι αν ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο «κατ’ εικόνα του». Αυτό είναι ζήτημα πίστης και εκτός θέματος στην προκειμένη περίπτωση. Όπως εκτός θέματος είναι αν ο Θεός πέθανε (κατά την μαρξιστική άποψη) ή υπάρχει… Αυτό που είναι εντός προβληματισμού εδώ, είναι το γεγονός ότι, για αιώνες ολόκληρους, οι άνθρωποι πάσχιζαν να ολοκληρωθούν σύμφωνα με την εικόνα που είχαν για τον θεό τους. Imitatio Dei, ένα ιστορικό γεγονός. Σαν αποτέλεσμα διαμορφώθηκε ένα ιδεώδες ανθρώπινης προσωπικότητας που παραμένει σταθερό, ανεξάρτητα απ’ το αν για πολλούς σήμερα έχει χαθεί η πίστη ακόμα και αν δεν το ομολογούμε συνειδητά. Σ’ αυτό το πρότυπο αναφερόμαστε όταν συναντάμε λόγου χάρη Ιάπωνες και λέμε «αυτοί είναι διαφορετικοί», και ας τρώμε σούσι και ας φοράνε εκείνοι κουστούμι. Ο ιουδαιοχριστιανικός πολιτισμός είναι ακόμα εδώ και σ΄ αυτόν χρωστάμε την δική μας κληρονομημένη αντίληψη του τι οφείλει να είναι ο άνθρωπος.

Στο βιβλίο που θίγω εδώ, ο συγγραφέας επιχειρεί να προσεγγίσει την Παλαιά Διαθήκη σαν να ήταν ένα απλό λογοτεχνικό έργο. Τι περίεργο. Ιστορική, επιστημονική, θεολογική προσέγγιση ναι, αλλά λογοτεχνική; Το δικαιολογεί με το επιχείρημα ότι για τους πολλούς, που δεν ακολουθούν το δρόμο του ασκητισμού, μυστικισμού ή της θεολογίας, η προσέγγιση του θείου πραγματοποιείται έτσι, μέσα από το άκουσμα (πολλές φορές αποσπασματικά) και την ανάγνωση αυτού του βιβλίου. Όπως ανοίγουμε και διαβάζουμε ένα οποιοδήποτε βιβλίο. Στο συγκεκριμένο, θα συναντήσουμε μια ιστορία με μια πλοκή, μια αρχή, μια μέση και ένα τέλος και σημαντικότερο απ΄ όλα έναν ήρωα. Όχι το λαό του Ισραήλ, όπως θα λέγαμε όσοι δεν έχουν κάνει αυτή την προσπάθεια ανάγνωσης (μέσα και ‘γω), αλλά τον ίδιο το Θεό. Η λογοτεχνική ματιά θα μας αποκαλύψει μια προσωπικότητα, αμάλγαμα από αρκετές άλλες που κάνει τον ήρωα προβληματικό, σε «εσωτερική σύγκρουση», αλλά συνάμα και επιβλητικό ή ακόμα και κυριαρχικό...

O συγγραφέας εξηγεί. "Αν ένας λογοτεχνικός ήρωας επιδρά σε κάποιο βαθμό στους πραγματικούς ανθρώπους που το διαβάζουν, αυτό οφείλεται στο ότι ο αναγνώστης τον δέχεται μέσα του, τον εσωτερικεύει κατά κάποιο τρόπο, αυτοαναγνωρίζεται σ΄ αυτόν. Έτσι δίνει ζωή στον ήρωα "εκτός σκηνής" και κατ’ επέκταση τον ζωντανεύει και "εντός σκηνής"…Τι να πούμε λοιπόν για την επιτυχία της λογοτεχνίας της ιουδαιοχριστιανικής θρησκείας που ξεπερνά τη φαντασία και τα πιο τρελά όνειρα οποιουδήποτε συγγραφέα… "

Τότε για ποια αυτοαναγνώριση μιλάμε ή με άλλα λόγια σε τι μπορεί να μας ενδιαφέρει ο συγκρουσιακός χαρακτήρας του ήρωα της Παλαιάς Διαθήκης; Είναι ότι έχουμε αφομοιώσει, ασυνείδητα, ακριβώς αυτή τη ένταση ανάμεσα στην ενότητα και την πολλαπλότητά του. Όντως, αν το σκεφτούμε καλά, ποιους θεωρούμε ως πραγματικούς ανθρώπους, αυτούς των οποίων η ταυτότητα αποτελείται από ένα σύνολο από αρκετές ασύμβατες επιμέρους ταυτότητες; Ή προτιμούμε τους απλούς και ξεκάθαρους ανθρώπους; Μάλλον τους πρώτους. Μπορεί να θαυμάζουμε την εσωτερική γαλήνη αυτών της δεύτερης ομάδας, ατόμων ενοποιημένων στο έπακρο, με το δικό τους χαρακτήρα αλλά θεωρούμε ότι δεν διαθέτουν προσωπικότητα και ίσως να μας προκαλούν πλήξη. Αντίθετα, η δυσαρμονία και η εσωτερική σύγκρουση αναζητούνται, σχεδόν απαιτούνται, για να χαρακτηρίσουμε κάποιον ως άτομο με προσωπικότητα και να πούμε ότι τον γνωρίζουμε. Λέτε λοιπόν, καθώς θα προχωράμε στην ανάγνωση του βιβλίου να μας πιάσει ένα ρίγος απ’ την αυτοαναγνώριση που θα συναντήσουμε;

Το βιβλίο θα μιλάει λοιπόν για μας. Σας ενδιαφέρει να το συνεχίσω;

18 σχόλια:

  1. ναι!
    αλλά ποιος είναι ο ήρωας...
    το εγώ μας ή το alter ego μας?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. μμμ..αρχισα πρωτα με το να ψαξω τον Soljenitsyne ,κατι υποψιαζομουν τοσο καιρο οτι σου αρεσει η ρωσσικη λογοτεχνια..
    μετα επιβεβαιωσες την ταση σου ως επιστημονισα να μην αποθαρρυνεσαι απο χοντρα και βαρια βιβλια ( τι phd θα σε λεγαν..χχιχι)

    να μας πεις λοιπον για υτο το ενδιαφερον βιβλιο , να ψαξουμε να βρουμε ξανα énonciateurs και intetnion de l enoncé αυτου του παραμυθιού. ακουγεται πολυ ενφδιαφερουσα προεσεγγιση που την ειχαμε/ειχανε χασει τοσα χρονια που καναμε/μας εκαναν θρησκευτικά στο σχολειο

    και μετα να μας μιλησεις για την βιογραφια της αμοιβαδας...;-)
    αναμενουμε την συνεχεια στις οθονες μας

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. @yannis zabetakis.
    Λες να ξεκινάμε από το alter ego για να φτάσουμε στο ego; Κάτσε να διαβάσουμε την συνέχεια, έχει δρόμο ακόμα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Ma chere,
    Με ξάφνιασες. Πρόσεξες τον Soljenitsyne και όχι τον St-Ex? Και σου έχω πει το phd μπορεί να σημαίνει πολλά πράγματα...
    Δεν έχω διδαχθεί θρησκευτικά στο σχολείο, να ξέρω αν το θέμα του βιβλίου αναπτύσσεται κάπως, αλλά αμφιβάλλω.
    Μου άρεσε πολύ ο ορισμός της προσωπικότητας, ως προιον διαφόρων χαρακτηριστικών που δημιουργούν εσωτερική ένταση.
    Θα συνεχίσω λοιπόν το βιβλίο, χαλαρά πάντα.
    xxx

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Μου αρέσει και μένα η προσέγγιση που αφορά στις ΄πολλές αύμβατες επιμέρους ταυτότητες'..Μου αρέσει και η φωτο που έχεις βάλει(ένα κολάζ διαφορετικών προσώπων ή όχι)-είναι από το βιβλίο ή δικής σου επιλογής?..Αυτοαναγνώριση λοιπόν..Για να δούμε..hit it..Λόγω θέματος και φθινοπωρινής ατμόσφαιρας σου κάνω post το τραγουδάκι αυτό http://www.youtube.com/watch?v=dvgZkm1xWPE

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. @Luminol. Join the club τότε. Ο δημιουργός/ καταστροφέας θα είναι η επόμενη ενότητα. Η εικαστική διακόσμηση του κειμένου είναι δική μου επιλογή, πολλά πρόσωπα, πολλές επιμέρους ταυτότητες. Ευχαριστώ για το τραγούδι που πρότεινες.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. phd, καθε φορα μαθαινω τουλαχιστον κατι καινουριο οπως πχ τον Soljenitsyne που δεν τον ηξερα...εκτος βεβαια απο το phd για το οποιο εξακολου8ω να γνωριζω οτι δεν σημαινει το phd που νομιζω (:-)...Εισαι πολυ τυχερη, μονο στην ελληνική μυθολογια θυμαμαι θεους να μοιαζουν με τους ανθρωπους που τους ακολουθουσαν, μετα μονο παιδες εν καμινω , θυσια Αβρααμ ,μαννα εξ ουρανου ,φλεγομενους βατους και θαλασσα να ανοιγει στα δυο.Δεν παρατηρησα καμια ομοιοτητα και δεν ενοιωσα καμια οικειοτητα με κανεναν ηρωα . Οποτε εννοειται οτι προτιμω τα παραμυθια με αρχη μεση και τελος και ηρωες πολισχιδεις ή απλα πολυπλοκους ..αλλα και πραγματολογικες παρατηρησεις πανω σε αυτα.
    Δε σε ξαφνιαζω νομιζω? Αναμενοντας..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Για μένα η λογοτεχνική προσέγγιση της βίβλου και του θεού θα ήταν πιο κοντά σε ένα κράμα Βίπερ και Τόλκιν "γραμμένο" από αγράμματους τσομπάνηδες.

    "Ο ιουδαιοχριστιανικός πολιτισμός είναι ακόμα εδώ και σ΄ αυτόν χρωστάμε την δική μας κληρονομημένη αντίληψη του τι οφείλει να είναι ο άνθρωπος."

    Διαφωνώ.Χρωστάμε την όποια αντίληψη του τί είναι ηθικό ακριβώς στους διαφωτιστές και ανθρωπιστές, που ήρθαν σε σύγκρουση με αυτή την παράδοση.Μια παράδοση εκδικητικού μίσους,τυφλής υποταγής,εκλεκτών λαών και δογμάτων.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Καλησπέρα φίλε Βιολόγε,
    Ξέρω ότι αυτή η θεματολογία σου τη σπάει, αλλά σε παρακαλώ μην υποτιμάς τις διανοητικές και πνευματικές δυνατόητες πολλών άξιων ανθρώπων και εμού βέβαια. Τόσο καιρό με διαβάζεις...
    Άντε καλό απόγευμα και χάρηκα που μπόρεσες να περάσεις απ’δω...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. @Mondouble
    Στο ίδιο επίπεδο γνώσης βρίσκομαι με σένα, και αφού σε τραβάει θα ανακαλύψουμε παρέα αυτόν τον ήρωα...
    To μυστικό της phd δεν μπορώ να στο αποκαλύψω εδώ όπως καταλαβαίνεις...Αλλά όποιος ψάχνει βρίσκει (qui cherche, trouve) για να μιλάμε με το σωστό πνεύμα χεχεχε.
    Bon apres-midi

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Καλημέρα,

    και καλώς όρισα, μου άρεσε πολύ η ιδέα σου, την βρήκα τρομερά ενδιαφέρουσα όπως και την εισαγωγή σου.

    Μπήκα στον πειρασμό να πάρω το βιβλίο, αλλά σκέφτηκα πως θα είναι καλύτερα να δω πρώτα τη δική σου προσέγγιση, την άλλη ματιά, και, ελπίζω η ταυτότητά σου να αποτελείται από πολλές μικρές.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. @Κωσταντινιά.
    Καλησπέρα και καλώς την! Χαίρομαι που ενθουσιάστηκες με το θεματάκι. Θα βάλω τα δυνατά μου να κρατήσω το ενδιαφέρον των επισκεπτών ζωντανό, πράγμα δύσκολο γιατί βαδίζω σε άγνωστα τοπία. Αναμένω λοιπόν και αντιδράσεις σου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. μου φαινεται πως αν οι ανθρωποι πασχιζαν να ολοκληρωθουν συμφωνα με την που ειχαν για τον θεο τους αυτο ειναι σε αμεση σχεση με το αν πιστευαν οτι ειναι κατ'εικονα και κατ'ομοιωση του φτιαγμενοι. ειδωμεν. εννοειται πως θελουμε να συνεχισεις να μας ταξιδευεις μες το βιβλιο αυτο. δεν θα μας αφησεις στα κρυα του λουτρου. ετσι δεν ειναι;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. σου φερνω τη λεξη εικονα που ξεφυγε απο το προηγουμενο κειμενο!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. σου φερνω τη λεξη εικονα που ξεφυγε απο το προηγουμενο κειμενο!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. σου φερνω τη λεξη εικονα που ξεφυγε απο το προηγουμενο κειμενο!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. @maria λεμονατη!
    "κατ'εικονα και κατ'ομοιωση", αλλά για ποιά εικόνα μιλάμε; Εκεί είναι το παιχνίδι. Σε λίγο θα ανεβάσω τη συνέχεια.
    Καλό σου βράδυ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή