ΟΜΟΡΦΙΑ ΣΕ ΚΕΝΟ

Προς τι τόσο στόλισμα αν το βλέμμα είναι ανύπαρκτο;

Φωτογραφία: Agama mwanzae, Tanzania (Ch. Mehlfurer)

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ZEN

Βιομιμητική. Η σκέψη κλειδί πίσω από αυτήν την καινούργια εφαρμογή της βιολογίας είναι η εξής: μπορούμε να μάθουμε από την φύση, και όχι μόνο να μάθουμε γι' αυτήν, επειδή ο έμβιος κόσμος αποτελείται από τους καλύτερα προσαρμοσμένους οργανισμούς σε μια μακρόχρονη ιστορία εξέλιξης. Και καλύτερα προσαρμοσμένοι οργανισμοί σημαίνει οργανισμοί που επιβιώνουν στο περιβάλλον που τους συντηρεί ζωντανούς χωρίς να το καταστρέφουν.

Όπως εξηγεί η Janine Benyus στην εμπνευσμένη της ομιλία (TED talk), η βιομιμητική δεν είναι βιοτεχνολογία. Δεν είναι μια τεχνολογία που υποστηρίζεται από ζωντανούς οργανισμούς, όπως στη περίπτωση την χρήσης βακτηριδίων για το καθαρισμό νερού – αυτό ονομάζεται εκμετάλλευση- αλλά είναι μια ιδέα που μαθαίνεις από έναν ζωντανό οργανισμό και την προσαρμόζεις μετέπειτα στην τεχνολογία και στο σχεδιασμό (design) ενός προϊόντος. Είναι να παίρνεις την μεγαλοφυία της φύσης και να μαθαίνεις απ'αυτήν. Τα πλεονεκτήματα που παίρνεις ακολουθώντας αυτήν την διαδικασία είναι πολλά, γιατί η ζωή δημιουργεί πράγματα με τον πιο ενεργειακά οικονομικό τρόπο και χωρίς να μολύνει. Μας διδάσκει πώς να αξιοποιούμε με τον βέλτιστο τρόπο τα εκάστοτε δεδομένα της, προσθέτει πληροφορία στην ύλη δίνοντας περαιτέρω δομή, που σημαίνει πληροφορία και λειτουργία. Τέλος, η ζωή δεν ξεχωρίζει κάποιους οργανισμούς από άλλους αλλά αφομοιώνει όλα τα είδη σ' ένα ισορροπημένο σύνολο. Πολλοί ειδικοί (αρχιτέκτονες, μηχανικοί κτλ) που φαίνονται άσχετοι με την βιολογία μπορούν ίσως να μάθουν απ’ την φύση αν αλλάξουν τον τρόπο σκέψης τους (και αν βάλουν κι έναν βιολόγο στο τραπέζι των συζητήσεών τους…).

Η Janine Benyus παρουσιάζει 12 εντυπωσιακά παραδείγματα από εφαρμογές της βιομιμητικής που είναι είτε τελειωμένα βιομηχανικά προϊόντα είτε είναι ακόμα σε ερευνητικό στάδιο ενώ δεν επέλεξε να παρουσιάσει τις πολλαπλές εφαρμογές της βιομιμητικής στα προγράμματα software. Παραδείγματα που βρήκα και στο internet, είναι οι μπογιές για εξωτερικούς χώρους με αυτοκαθαριζόμενες ιδιότητες εμπνευσμένες από τα φύλλα του λωτού, οι ηλιακές κυψελίδες πιο αποδοτικές και λιγότερο μολυσματικές προς το περιβάλλον που λειτουργούν με βάση την φωτοσύνθεση, το αυτοκίνητο σε σχήμα boxfish με καταπληκτική αεροδυναμική και 20% λιγότερη κατανάλωση σε ενέργεια, οι κόλλες ή κολλητικές ταινίες μη τοξικές παρόμοιες με τις πατούσες του ερπετού gecko, τα αντιβακτηριάκα films εμπνευσμένα από φύκια της θάλασσας, που απωθούν αλλά δεν νεκρώνουν τα βακτήρια.

Θα προσθέσω τρεις λέξεις που πηγάζουν απ' αυτήν την ιστορία και την συνοψίζουν: καινοτομία, αποστεγανοποίηση, συντήρηση (της φύσης). Πόσο αισιόδοξος συνδυασμός!

1) Φώτο: πατούσα του gecko

2) Ιστοσελίδα για biomimicry

O ΔΑΒΙΔ ΚΑΙ O ΓΟΛΙΑΘ

Μήπως έχετε ακούσει για τους Yes men, που από το 1999 ακολουθούν την τακτική να εισχωρούν στα κέντρα εξουσίας, να παγιδεύουν θεσμούς και αρχηγούς του υπέρ-φιλελευθερισμού, καταδικάζοντας τους με το όπλο της σάτιρας; Για να πετύχουν τον στόχο τους, δημιούργησαν μια παρωδία της ιστοσελίδας του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (WTO), και καταφέρνουν να λάβουν προσκλήσεις σε συνέδρια ως αντιπρόσωποι του. Εκεί βγάζουν σατιρικούς λόγους υπέρ της ιδιωτικοποίησης των ψήφων, κατά του μεσημεριανού ύπνου ως εμπόδιο για την παγκοσμιοποίηση ή κάνουν την απολογία της δουλείας κατ’ οίκον. Περιέργως, δεν συναντούν καμία ιδιαίτερη αντίδραση απ’ το ακροατήριο τους, πείθουν μόνο λόγω του κουστουμιού τους και ενός ψεύτικου βιογραφικού και το πολύ πολύ κερδίζουν ένα ευγενικό χειροκρότημα στο τέλος. Αυτό τους ωθεί να σπρώξουν τη σάτιρα ακόμα πιο πέρα και πάντα ως αντιπρόσωποι του WTO να ανακοινώσουν με επεισοδιακό τρόπο την κατάργηση αυτού του Οργανισμού ή ακόμα να προτείνουν την ανακύκλωση περιττωμάτων (σε σύμπραξη με την McDonalds) για τροφή στον αναπτυσσόμενο κόσμο προκαλώντας επιτέλους την αντίδραση του κοινού. Σε άλλο ρόλο, οι Yes men ως ο δημοσιογράφος Jude Finisterra ανακοινώνει το 2005 στο ΒΒC ότι η Dow Chemicals αποδέχεται την ευθύνη της για την καταστροφή του Bhopal και προτίθεται να αποζημιώσει τα θύματα της με συνολικά 12 δισεκατομμύρια δολάρια. Η είδηση κάνει το γύρο του κόσμου, αναγκάζοντας την χημική εταιρεία σε ταπεινωτική διάψευσή της. Από τότε και άλλοι έχουν πέσει θύματα τους: ο G.W. Bush, συμμετέχοντες της οικολογικής συνθήκης του Nicolas Hulot, η Exxon Mobil και άλλοι.

Επέλεξα αυτό το θέμα γιατί πάντα βρίσκω διδακτικές τις ιστορίες του μικρού που με πονηριά και δυό τρία κόλπα καταφέρνει να αποσταθεροποίησει τον μεγάλο. Ας προσέχουν λοιπόν όλοι οι σημαντικοί κύριοι του κόσμου!

ΗΜΕΡΑ ΠΟΙΗΣΗΣ

Επειδή μου το ζήτησαν και επειδή το αγαπώ ιδιαίτερα, σας παραθέτω το ποίημα του Paul Éluard "Το τόξο των ματιών σου" (La courbe de tes yeux) στα γαλλικά και στα ελληνικά (μετάφραση του Χριστόφορου Λιοντάκη, εκδόσεις Γαβριηλίδης). Ο Οδυσσέας Ελύτης λέει το 1939 για τον ποιητή: "[…] ο Éluard δεν κατέχει μόνο μια σημαντική θέση στα πλαίσια του υπερρεαλισμού αλλά είναι ένας από τους μεγαλύτερους ποιητές της σύγχρονης Ευρώπης. […] Ότι γράφει φτάνει αμέσως στην καρδιά μας, μας χτυπάει κατάστηθα σαν κύμα ζωής άλλης, βγαλμένης από το άθροισμα των ονείρων μας"


[La courbe de tes yeux]

La courbe de tes yeux fait le tour de mon coeur,
Un rond de danse et de douceur,
Auréole du temps, berceau nocturne et sûr,
Et si je ne sais plus tout ce que j’ai vécu
C’est que tes yeux ne m’ont pas toujours vu.

Feuilles de jour et mousse de rosée,
Roseaux du vent, sourires parfumés,
Ailes couvrant le monde de lumière,
Bateaux chargés du ciel et de la mer,
Chasseurs des bruits et sources de couleurs

Parfums éclos d’une couvée d’aurores
Qui gît toujours sur la paille des astres,
Comme le jour dépend de l’innocence
Le monde entier dépend de tes yeux purs
Et tout mon sang coule dans leurs regards.



[Το τόξο των ματιών σου]

Το τόξο των ματιών σου κύκλους κάνει γύρω απ’ την καρδιά μου,
Απαλές και ρυθμικές στροφές,
Φωτοστέφανο του χρόνου, λίκνο νυχτερινό και σίγουρο,
Δεν γνωρίζω πια όσα έχω ζήσει
Γιατί τα μάτια σου δε με κοιτούσαν πάντα.

Φύλλα της μέρας και βρύα της δροσιάς,
Καλαμιές ανέμου, ευωδιαστά χαμόγελα,
Φτερούγες που σκέπουν τον κόσμο με φως,
Καράβια φορτωμένα ουρανό και θάλασσα,
Κυνηγοί των ήχων και πηγές των χρωμάτων

Οι αυγές κυοφορούν αρώματα
Πάνω στην αχυροστρωμνή των άστρων,
Όπως η μέρα κρέμεται από την αθωότητα
Το σύμπαν κρέμεται από τα αγνά σου μάτια
Το αίμα μου όλο κυλάει μέσα στο βλέμμα τους.

ΠΑΡΑΛΛΑΓΗ

Thomisidae

“Για να ξεγελάσεις τον κόσμο, μοιάσε στον κόσμο.

Μοιάσε στο αθώο λουλούδι, αλλά γίνε το φίδι που κρύβει ”

(William Shakespeare, Macbeth)

Έτσι και έκανε η αράχνη-κάβουρας.

ΜΥΣΤΗΡΙΟ

Το 2006 έγινε μια πρωτοποριακή τεχνική μελέτη πάνω στον πίνακα της Joconda (Λούβρο) και σκέφτηκα να αναφερθώ σ’ αυτήν όχι μόνο για την χαρά να κοιτάξω ξανά την εικόνα του πίνακα αυτού (και να την αναρτήσω εδώ), αλλά γιατί μου έδωσε τροφή για σκέψη και γραφή. Αναφέρομαι στην ψηφιοποίηση του περιβόητου πίνακα από Γάλλους και Καναδούς επιστήμονες χρησιμοποιώντας ένα σαρωτή με δυνατότητα έγχρωμης και τρισδιάστατης σάρωσης (3D-scanner) σε βάθος 10μm (περίπου 1/10 της διαμέτρου μια τρίχας) χωρίς να επιβαρύνουν το έργο τέχνης με οποιονδήποτε τρόπο. Η εφαρμογή της τεχνικής αυτής επέτρεψε να βγουν στο φως λεπτομέρειες που παρέμειναν κρυμμένες για 500 χρόνια κάτω από το βερνίκι.

Η πρώτη ανακάλυψη αφήνει και ένα αίνιγμα ανοιχτό. Ο da Vinci απεικόνισε σε πρώτη φάση τη νεαρή γυναίκα με ένα κότσο και ένα σκούφο και κατόπιν με ελεύθερα τα μαλλιά της. Ξέροντας, από ιστορικές πηγές, ότι η Mona Lisa ήταν η νεαρή σύζυγος ενός εμπόρου μεταξιού της Φλωρεντίας, είναι περίεργο που ο ζωγράφος αποφάσισε τελικά να την απεικονίσει λυσίκομη, αφού εκείνη την εποχή μόνο οι ανύπαντρες ή ελευθέρων ηθών κοπέλες έφεραν τα μαλλιά τους ελεύθερα.

Η δεύτερη ανακάλυψη έχει σχέση με τα ρούχα της νεαρής γυναίκας. Πάνω από το φόρεμα της υπάρχει ένα βουάλ, πολύ λεπτό και διαφανές, πράγμα που δεν είχε παρατηρηθεί ποτέ λόγω του βερνικιού και της ίδιας τεχνικής ζωγραφικής που χρησιμοποιούσε ο Da Vinci, το sfumato, η οποία δίνει μια αέρινη νότα στον πίνακα χάρη στην λεπτεπίλεπτη διαδοχική εναπώθηση πολλών στρώσεων μπογιάς. Αυτή η ενδυμασία λοιπόν είναι τυπική της αρχής του 16ου των εγκύων γυναικών ή αυτών που μόλις είχαν γεννήσει. Και έτσι φαίνεται πως ο πίνακας έγινε για να σημειωθεί η γέννηση του δεύτερου γιου της Mona Lisa.

Αχααα λοιπόν, πίσω από το μυστηριώδες βλέμμα που δεν σε κοιτάει ακριβώς και συνάμα σε διαπερνά και το αέρινο, έτοιμο να σβήσει, χαμόγελο είναι μια νεαρή μητέρα, η Mama Lisa και όχι η Mona Lisa; Αύτη η γνώση όμως δεν λύνει το μυστήριο της έκφρασής της.

Ακριβώς εκεί είναι που θέλω να σταθώ. Στην ανάγκη να εξηγήσουμε το μυστηριώδες, μπορούμε να δώσουμε εσφαλμένα υπέρμετρο βάρος στην επιστημονική προσέγγιση, δηλαδή να περιορίσουμε την αντίληψη που έχουμε για μια πραγματικότητα στο υλικό υπόβαθρο της. Κάτι σαν να θέλεις να προσεγγίσεις το ποίημα ΅Το τόξο των ματιών σου" (La courbe de tes yeux) του Paul Éluard αναλύοντας το μελάνι με το οποίο γράφτηκε. Ή να έχεις ένα διαμάντι με πολλές γωνίες και να επιμείνεις να βλέπεις το στραφτάλισμα της μιας γωνιάς μόνο και όχι των άλλων. Και η πραγματικότητα στην περίπτωση της Joconde είναι προπαντός αυτό που αναδύεται στην επιφάνεια όταν την κοιτάμε.

SCOTLAND FOREVER

Πάνω από την 56η παράλληλο, οι ώρες ηλιοφάνειας το χειμώνα είναι τόσο λίγες και η ένταση του φωτός τόσο ασθενική καθ’ όλη την διάρκεια του χρόνου… Από την πολύχρονη διαμονή μου στη μακρινή Σκωτία, θυμάμαι πολύ καθαρά το έντονο συναίσθημα που είχα κάθε φορά που απ’ την Ελλάδα γύριζα εκεί: μια επιστροφή σ’ ένα σκοτεινό τούνελ!

Μια πρόσφατη επιστημονική δημοσίευση σχετικά με τους μηχανισμούς πίσω απ’ τη διαδικασία μαυρίσματος έδωσε μια πιθανή μοριακή εξήγηση στο συναίσθημα “αναζητώ φως”. Το παιχνίδι εμπλέκει έναν πρωταγωνιστή που εμείς οι βιο-επιστήμονες, έχουμε συνηθίσει σ’ άλλους ρόλους: ο «φύλακας άγγελος του γονιδιώματος» ή η πρωτεΐνη p53. Αυτή πρωταγωνιστεί στην ανίχνευση βλαβών του DNA, και ανάλογα με τη ζημιά, επιβραδύνει ή διακόπτει τον κύκλο κυτταρικής διαίρεσης, ενεργοποιεί την διαδικασία προγραμματισμένου κυτταρικού θανάτου ή απόπτωση αν τα πράγματα είναι πολύ άσχημα. Επιπλέον, μπορεί να ενεργοποίηση τα γονίδια που κωδικοποιούν πρωτεΐνες-φύλακες στην διατήρηση του αντιοξειδωτικού ενδοκυτταρικού περιβάλλοντος. Η p53 είναι λοιπόν ο επιδιορθωτής σ’ όλες τις μορφές κυτταρικού στρες: μεταλλάξεις στο γονίδιο της συναντιόνται σε περίπου 50% των ανθρώπινων καρκίνων και έτσι θεωρείται ο κατεξοχήν φυσικός αντικαρκινικός παράγοντας.

Στο κινέζικο κείμενο που μόλις παρουσίασα, θα προσθέσω και άλλη μια καινούργια ιδιότητα της p53 που ίσως θα σας ενδιαφέρει περισσότερο και σας φανεί τώρα το κείμενο γαλλικό…H p53 επεμβαίνει στην διαδικασία μαυρίσματος και συνάμα φαίνεται να ευθύνεται και για την ψυχολογική εξάρτηση που έχουμε για έκθεση στον ήλιο. Θα προσπαθήσω να σας το εξηγήσω όσο πιο απλά μπορώ.

Το δέρμα είναι το πιο εκτεθειμένο όργανο στον ήλιο και είναι γνωστό πως η αλόγιστη έκθεση σ’ αυτόν είναι επικίνδυνη και συνδέεται με την εμφάνιση δερματικών καρκίνων. Η φυσιολογική απάντηση του δέρματος σ΄ αυτόν τον βομβαρδισμό υπεριωδών ακτινών συμπεριλαμβάνει μια αλυσιδωτή κυκλική σειρά αντιδράσεων (κάτι σαν ένα παιχνίδι με διάφορα κουτάκια και μια αφετηρία) μεταξύ δυο τύπων κυττάρων του δέρματος: στο κουτάκι 1 (αφετηρία) έχουμε τα επιφανειακά κύτταρα του δέρματος, κερατινοκύτταρα και στο κουτάκι 2, τα μελανοκύτταρα που παράγουν την μελανίνη, μια φωτοπροστατευτική χρωστική. Έτσι, όταν τα επιφανειακά κύτταρα (κερατινοκύτταρα, κουτάκι 1) του δέρματος δέχονται την έκθεση στον ήλιο, η πρωτεΐνη p53 που περιέχουν, ενισχύει τη έκφραση ενός γονιδίου (proopiomelanocortin, POMC) που κωδικοποιεί μια πρωτεΐνη πρόδρομη τριών άλλων μικρότερων μορίων.

Η μια απόγονος είναι μια ορμόνη που θα δράσει στα μελανοκύτταρα (απ’ το κουτάκι 1 βρεθήκαμε στο κουτάκι 2) για να ενισχύσει την παραγωγή μελανίνης, δηλαδή την διαδικασία “μαυρίζω”. Με την σειρά της, η μελανίνη θα επιδράσει πίσω στα κερατινοκύτταρα επιστρέφοντας στην αφετηρία του παιχνιδιού. Εκεί, ο ρόλος της θα είναι να απορροφήσει τις υπεριώδες ακτίνες και να εξουδετερώσει τις βλαβερές ελεύθερες ρίζες που έχουν δημιουργηθεί. Και ανάλογα με τον τύπο μελανίνης που παράγεται η άμυνα του οργανισμού στις υπεριώδεις ακτίνες του ηλίου θα είναι περισσότερη ή λιγότερη αποτελεσματική: καστανόχρωμη μελανίνη δίνει καλύτερη άμυνα από κόκκινη μελανίνη γι’ αυτό και οι ανοιχτόχρωμοι άνθρωποι έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο δερματικού καρκίνου από τους υπόλοιπους.

Σας ζαλίζω για να φτάσω επιτέλους στις άλλες δυο κόρες. Είναι η ACTH (adrenocorticotropic hormone) και η τελευταία και καλύτερη η β-ενδορφίνη (β-endorphins), μια φυσική ουσία μορφινομιμητική, που συνδέεται κλασσικά με το αίσθημα ευφορίας που ακολουθεί τακτική έντονη αθλητική δραστηριότητα. Και οι δύο ουσίες είναι ενδογενή αναλγητικά και η παρουσία τους δικαιολογείται απ’ την ανάγκη ανακούφισης της φλεγμονής που προκαλεί υπερβολική έκθεση στον ήλιο. Σε ηπιότερες καταστάσεις, ίσως λοιπόν να διεγείρει απλώς την ανάγκη που έχουμε έκθεσης στον ήλιο.

Δεν έχει επιβεβαιωθεί ακόμα αν όσοι μαυρίζουν συστηματικά έχουν πραγματική χημική εξάρτηση στις δικές τους ενδορφίνες, που θα σήμαινε ότι απότομη διακοπή μαυρίσματος θα προκαλούσε σύνδρομο στέρησης...Ίσως είναι καιρός να κάνω μια πρόταση επιδότησης, σε συνδυασμό φυσικά μ’ έναν προορισμό εξωτικό (Σεϋχέλλες και πάνω...) και μ' ένα βραβείο Ιg στον ορίζοντα...

(1) Cui R et al., Cell 2007; 128: 853-64

INTERMÈDE

Chrysaora jelly plancton

Intermède (Ιντερμέδιο): χορός, στροφή τραγουδιού, ή μουσική χορωδία που παρεμβάλλεται ανάμεσα στις πράξεις θεατρικού έργου, με σκοπό τη μείωση του χρόνου διαλείμματος .

ΠΛΑΝΕΣ

Κοιτάξετε τον παραπάνω κύβο (λέγεται “κύβος του Necker”), ο οποίος είναι σχεδιασμένος με προοπτική. Αφήστε το βλέμμα σας σταθερά επάνω του για λίγη ώρα. Θα παρατηρήσετε ότι η πρόσοψη που αντιλαμβανόμαστε αρχικά ως μπροστινή αντιστρέφεται με την πίσω πλευρά και τελικά έχουμε την εντύπωση ότι δυο κύβοι εναλλάσσονται συνεχώς μεταξύ τους. Το αμφιλεγόμενο αυτό οπτικό ερέθισμα δημιουργείται επειδή ένα τρισδιάστατο αντικείμενο - ο κύβος - απεικονίζεται σε δυο διαστάσεις, μην δίνοντας στον εγκέφαλο την δυνατότητα να προσανατολίσει το αντικείμενο στο χώρο.

Γιατί όμως ο εγκέφαλος μας δεν επιλέγει μια ερμηνεία από τις δυο εναλλακτικές ή δεν κάνει ένα είδος συμβιβασμού μεταξύ των δυο εκδοχών; Στην πραγματικότητα, ο εγκέφαλος μας δεν επιτρέπει τέτοιες ενέργειες. Και στα οπτικά αλλά και στα ακουστικά διφορούμενα σχήματα- τα τελευταία δημιουργούνται όταν εναλλάσσονται γρήγορα ψηλές με χαμηλές συχνότητες- όσο και να συγκεντρωθούμε υπέρ μιας εκδοχής, ο εγκέφαλος μας δεν θα μείνει στάσιμος εκεί. Η εικόνα θα αντιστραφεί και θα “εμφανιστεί” και η άλλη όψη.

Παρομοίως, ο εγκέφαλός μας δεν θα κάνει ποτέ κανέναν συμβιβασμό μεταξύ των πιθανών ερμηνειών αναμιγνύοντας τες με κάποιο τρόπο. Θα εναλλάσσει τις ερμηνείες και ας είναι πάνω από δυο. Εικάζεται ότι η διαδικασία αυτή έχει επικρατήσει εξελικτικά γιατί μια διφορούμενη κατάσταση μπορεί να είναι ζήτημα επιβίωσης... Για σκεφτείτε ένα θρόισμα φύλλων που να μην προέρχεται από τον αέρα αλλά από έναν θηρευτή. Θα ήταν πολύ επικίνδυνο να αφεθεί κανείς μόνο στην πρώτη ερμηνεία.

Στα παιχνίδια του εγκεφάλου μας επιλέγουμε πρώτα την μια ερμηνεία και κατόπιν με απόλυτα μη ελεγχόμενο τρόπο γίνεται ένα εγκεφαλικό zapping και εμφανίζεται η επόμενη εκδοχή. Ο χρόνος εμφάνισης της κάθε μιας είναι παντελώς μη προβλέψιμος και ο ρυθμός των εναλλαγών εξαρτάται από κάθε άνθρωπο. Και ενώ οι μηχανισμοί αντίληψης ακουστικών διφορούμενων ερεθισμάτων είναι παραπλήσιοι μ’ αυτά των οπτικών ερεθισμάτων, δεν αλληλοσυσχετίζονται. Κάποιος μπορεί να έχει γρήγορο ρυθμό εναλλαγής στα οπτικά διφορούμενα ερεθίσματα και αργό στα ανάλογα ακουστικά ερεθίσματα, ενώ άλλος να έχει γρήγορο ρυθμό εναλλάγης και στα δυο κτλ.

Ψάχνοντας, για παραπλανητικά οπτικά ή ακουστικά διφορούμενα ερεθίσματα γύρω μας, μαθαίνω πως οι μουσικοί έχουν καλλιεργήσει αυτά τα ακουστικά φαινόμενα εν αγνοία τους μάλλον για να πετύχουν πιο εντυπωσιακό αποτέλεσμα. Στο concerto για αριστερό χέρι του Ravel, ένα ειδικευμένο αυτί θα “ακούσει” ένα δεξί χέρι να παίζει. Ο Bach στην partita no 2 σε re minor (λεγόμενη "Chaconne"), χρησιμοποίησε επίσης τέτοια φαινόμενα.

Μου αρέσει αυτή η ιστορία οπτικής ή ακουστικής απάτης, ταλάντευσης του μυαλού μεταξύ δυο όψεων. Μου υπενθυμίζει μια αλήθεια που ξέρουμε και ξεχνάμε: πως όλα τα αντίθετα που συναντάμε στη ζωή είναι οι δυο όψεις μιας και μοναδικής πραγματικότητας. Το εμπρός πίσω ενός φύλλου, η πλημμυρίδα και η άμπωτις της θάλασσας. Και ακριβώς σ’ αυτήν την ταλάντωση - αναπνοή είναι η ζωή.

(1) Άρθρο στο Current biology, 11th July 2007

ΚΑΤΑΜΑΤΑ

Πράσινος βάτραχος, Rana esculenta

Ε,΄συ! προς τα που τρέχεις;

Μια μικρή ερώτηση που μπορεί να αλλάξει την τροχιά μιας ζωής.