Το συμπέρασμα μου; Η πρωτοπορία βρίσκεται πραγματικά αλλού. Αν θέλουμε να λέμε ότι μπήκαμε σε ευρωπαϊκό τραίνο μεγάλης ταχύτητας στο θέμα αυτό, μάλλον έχουμε γραπώσει καμιά μεταλλική στήλη έξω από την πόρτα βαγονιού και παραμένουμε εκεί γαντζωμένοι κρατώντας, με νύχια και με δόντια, ισορροπία. Όπως η ιστορία του προαστιακού που ακούγεται εκσυγχρονιστικό βήμα, και στην πραγματικότητα συνοδεύεται από σταθμούς δεκαετίας του ’60 και βάλε, και υπερσύγχρονη τεχνολογία πετρελαιοκίνητη…Αυτές οι δυο όψεις ενός νομίσματος με εκνευρίζουν ώρες-ώρες. Μια και έξω δεν μπορούν να σχεδιαστούν ορθά ακόμα και τα πιο απλά πράγματα; Τα λεφτά…η Ελλαδίτσα μας… και ίσως το όραμα που λείπει.
Μιλάω για τραίνο και εκτροχιάστηκα. Ξαναπιάνω λοιπόν το νήμα του θέματός μου. Γιατί έχω άποψη και ας με πείτε επιθετική και άδικη. Η ζωή στα εργαστήρια σε διδάσκει πραγματικά. Κάτι σαν το σχολείο της ζωής. Σου καλλιεργεί ένα αλάθητο ένστικτο για το τι είναι πραγματικό και τι κάλπικο. Τουλάχιστον σε θέματα βιολογίας και ακόμα και για θέματα διδασκαλίας της βιολογίας.
Που κολλάω λοιπόν και τι ψάχνω;
Κολλάω γιατί μου φαίνεται πως αυτό που προσφέρεται σαν τρόπος διδασκαλίας είναι μια απομίμηση πραγμάτων που γινόντουσαν στο εξωτερικό μερικές δεκαετίες πριν και έχουν πλέον εξελιχθεί. Ζητάω η διδασκαλία των φυσικών επιστημών, να δίδει έμφαση κατά προτεραιότητα στον επιστημονικό τρόπο σκέψης μέσω της πειραματικής διδασκαλίας, και μετά να ασχολιόμαστε με μετάδοση της γνώσης.
Μπαρντόν; Πως αναπτύσσεις αυτό ή μάλλον τι είναι αυτό; Ο ίδιος ο ορισμός της επιστήμης μας δίνει την απάντηση: «η επιστήμη είναι ο λόγος με τον οποίο ο άνθρωπος περιγράφει τα αντικείμενα και τα φαινόμενα της φύσης. Το κύριο χαρακτηριστικό του είναι η αντικειμενικότητα. Ο σκελετός του; ο συλλογισμός που έχει ως αφετηρία την διαίσθηση ή μια υπόθεση. Και η αξιοπιστία του; η πειραματική επαλήθευση». Είπα όλες τις εκφράσεις-κλειδί, δεν θα άφηνα ούτε μία στην άκρη. Η κάθε μία ενώνεται με την άλλη σαν κρίκος που καταλήγει σε μια λέξη «πειράματα». Έτσι νοείται η επιστημονική διδασκαλία στις φυσικές επιστήμες και το πραγματικό χτίσιμο της γνώσης…μέσω της πειραματικής διαδικασίας. Την δουλεία του ερευνητή μ' άλλα λόγια. Όχι τυφλή προσκόλληση σε απολιθωμένα πρωτόκολλα όσο καλά και να είναι εικονογραφημένα. Τα παιδιά πρέπει να μαθαίνουν όσο γίνεται στην αυτόνομη σκέψη, όχι στην καλή εκτέλεση.
Με μια κουβέντα, να χρησιμοποιούν το μυαλό τους, τελεία και παύλα. Να θέτουν ερωτήματα, να σχεδιάζουν πειράματα, να τα πραγματοποιούν, να κάνουν λάθη γιατί τα εμπόδια σε βοηθούν να προοδεύσεις, να υποστηρίζουν τα αποτελέσματα τους. Να δημιουργούν έτσι νόημα και να αποκτούν ανεξίτηλη γνώση της πραγματικότητας μες από την συζήτηση, την αξιολόγηση και την παρουσίαση των αποτελεσμάτων τους. Και νομίζω ότι μια τέτοια προσπάθεια θα τα ξετρέλαινε από χαρά και ενδιαφέρον. Επιτέλους μακριά από την εικονική πραγματικότητα και τα μπλι-μπλι τους. Ζήτω η κινητοποίηση όλων των αισθήσεων και του νου. Μπρος για μια καινούργια σχέση με την πραγματικότητα. Η γνώση θα ακολουθήσει σαν φυσικό συνοδοιπόρο ή σαν εργαλείο της σκεπτόμενης διαδικασίας-έρευνας. Και όλα κυλούν όμορφα και ωραία σ’ έναν τέλειο κόσμο κάτω από το διακριτικό βλέμμα-καθοδήγηση του καθηγητή-μέντορα, με ρόλο σημείου αναφοράς για την σημερινή επιστημονική γνώση.
Νομίζεται τώρα ότι σαν λέω ιστορίες για αγρίους σ’ άλλη γη και σ’ άλλα μέρη; Τστστστς. Σας πληροφορώ ότι, στας Ευρώπας και στας Αμερικάς, η εισαγωγή της πειραματικής διαδικασίας στο σχολείο σαν κύριος μοχλός διδασκαλίας των φυσικών επιστημών έχει θεσμοθετηθεί σαν επίσημη εκπαιδευτική πολιτική και πρακτική διδασκαλίας από το δημοτικό κιόλας…Τώρα το θέλει το μπαρντόν και σας το έκλεισα το στόμα, να!
Γιατί όμως να αναπτύξεις τον επιστημονικό τρόπο σκέψης; Επιστήμονες baby Einstein θα γίνουμε όλοι; Μα όχι, και υπάρχουν πολλοί λόγοι. Να σας πω μερικούς.
Η επιστήμη παίζει όσο ποτέ έναν ρόλο ουσιαστικό στις κοινωνίες μας. Έχει αλλάξει τον τρόπο που ζούμε. Όμως ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού περιορίζεται απλώς στο να χαίρεται τις βελτιώσεις σε υλικό επίπεδο, σε θέματα υγείας κτλ… και δεν γεύεται τη χαρά του να έχει μια σχέση αλήθειας με την πραγματικότητα. Δεν αξίζει λοιπόν να είναι κανείς λίγο πιο ενεργός συμμέτοχος της γνώσης και όχι μόνο παρατηρητής και απόμακρος κιόλας;
Είμαστε γεμάτοι σκεπτικισμούς και δυσπιστία προς όλους και όλα. Αντίθεση, ο σεβασμός προς τα πειραματικά αποτελέσματα που ανακαλύπτεις ο ίδιος, επαληθεύεις και παρουσιάζεις σε τρίτους, όσο και η αντικειμενικότητα που συνεπάγεται με την επιστημονική διαδικασία, μπορούν να διδάξουν στο παιδί πολλά. Του μαθαίνουν να ακούει την εσωτερική φωνούλα που λέει ότι υπάρχει αλήθεια, και λιγότερη αλήθεια, και τον βοηθούν να χτίσει τον εαυτό του, να πιστεύει στη γνησιότητα του λόγου και της σχέσης του με τον άλλον. Για να μην αναφέρω πόσο η πειραματική διαδικασία σε βοηθάει να ξεχωρίσεις το ουσιώδες από το ανούσιο, να αναλύσεις μια κατάσταση και δεδομένα και να ιεραρχήσεις τα θέματα σου.
Άσε τέλος που η επιστημονική διαδικασία σου πηγαίνει εκ των ων ουκ άνευ, με την άρθρωση ενός λόγου ακριβές, την δυνατότητα να επιχειρηματολογείς και να γράφεις συγκροτημένα και με λογικό ειρμό. Χρησιμότατες ιδιότητες, πόσο μάλλον αν τις συνδυάσεις με καλλιέργεια της περιέργειας, λογική και δημιουργικότητα.
Γιατί σήμερα τι ζητάει ο κόσμος από τους ανθρώπους; Όχι μόνο να έχει δυνατότητες ανάλυσης, να λύνει προβλήματα ή να εφαρμόζει αποτελεσματικά μια διαδικασία. Ζητάει την ευλυγισία της προσαρμογής και την ανάπτυξη της δημιουργικότητας. Και η διδασκαλία της επιστήμης μέσω της πειραματικής διαδικασίας μπορεί να προσφέρει όσο τίποτα άλλο αυτά τα πράγματα στην διαμόρφωση των προσωπικοτήτων.
Πως μπορεί να γίνει αυτό; Μεγάλο κεφάλαιο και αλλουνού πονοκέφαλος αλλά υπάρχουν τρόποι, τόσο μοντέρνοι που να τους αγνοείς είναι σαν να αρνείσαι την επανάσταση που έφερε το ίντερνετ. Έχουν βρει ή επεξεργάζονται συγκεκριμένες λύσεις, προτάσεις, έχοντας τις εξελίξεις της επιστήμης κοντά στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Και από ότι φαίνεται δεν είναι πάντα θέμα χρημάτων που δεν δίδονται, επιμόρφωσης καθηγητών που δεν πραγματοποιείται εγκαίρως και παροχών που δεν έρχονται. Είναι και θέμα ανθρώπων και θέλησης. Δέστε τα άρθρα που σας λέω. Αξίζουν στ’ αλήθεια.
Δεν μαζεύεις τα μπογαλάκια σου κοπελιά να πας στην Ευρώπη την πρωτοπόρα; Άσε μας εδώ στην ησυχία μας. Όχι, δεν πάω πουθενά. Δεν θέλω να κάνω κριτική για την κριτική ή να παρουσιάσω ύπουλα τρόπους για καλύτερη κοινωνική και επαγγελματική ένταξη των νέων (χωρίς παρεξήγηση). Σκέφτομαι απλώς δυνατά και το θέμα είναι αλλού. Η επιστήμη μπορεί να είναι για όλους, αξίζει να είναι για όλους και η διδασκαλία της που περνάει υποχρεωτικά από την πειραματική διαδικασία αποτελεί πολύτιμο βοήθημα για να εφευρίσκουμε το αύριο σε καλύτερες βάσεις.
Αναρτήσεις
