ΑU REVOIR

ΕΝΑ ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ ΓΙΑ ΕΝΑ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟ ΤΑΞΙΔΙ...

ΘΑ ΤΑ ΠΟΥΜΕ

AU REVOIR

Υ.Γ.: Θα κυκλοφορώ ακόμα στο www.biology4U.gr...

LUV

Édouard Manet (1832-1883). Bâteau à voile.

Το 1967 τραγούδαγε ο Serge Gainsbourg «je t’aime…moi non plus» (σ΄αγαπώ..ούτε ΄γω!). Αγάπη υπεροπτική, επικίνδυνη, θυσία, αγάπη πάθος, χαλί να με πατήσεις, ελπίδα, απελπισία…η λίστα των διαφόρων ψυχικών καταστάσεων που την συνοδεύουν και την περιγράφουν είναι μεγάλη…Θα μπορούσα να την εικονογραφήσω με τραγούδια από το υπόγειο και να πετάξω έναν ύμνο της Π. Ζήνα… ή ν’ ανέβω στο ρετιρέ και να σκεφτώ Jacques Brel και το “Ne me quittes pas” ( “Μη μ’ αφήνεις”). Θα μπορούσα να πιάσω περιγραφές σιροπιαστές, με ανθόνερο ποτισμένες ή να αναφερθώ στο μεσαιωνικό έπος του Τριστάνου και της Ιζόλδης. Η ανθολογία γύρω από το θέμα αυτό είναι μια ιστορία παλαιά όπως ο κόσμος και πλούσια σαν τη θεωρητική βιβλιοθήκη του Borges. Έχει όμως ενδιαφέρον να σταθούμε σ’ ένα ουσιαστικό χαρακτηριστικό της, μια σταθερή συνιστώσα, τόσο στενά συνδεδεμένη μ’ αυτήν που δεν ξεχωρίζεις τη φύση της μίας απ΄ την άλλη. Η παράμετρος αυτή που κάνει συχνά το καράβι των μεγαλύτερων προσδοκιών και ονείρων μας να βουλιάξει πριν ακόμα σαλπάρει ή στη καλύτερη περίπτωση, πριν ολοκληρώσει το ταξίδι του. Μια παγίδα που καιροφυλαχτεί, τόσο καλά καμουφλαρισμένη στα άδυτα της ψυχής μας που θέλει προσπάθεια για να την αναγνωρίσεις και να την αποφύγεις.

Παγίδα λοιπόν που είναι ο εξοστρακισμός του άλλου προσώπου, με ουσιαστικό παράπτωμα, την μη ταύτιση με μας. Σταματώ να σ’ αγαπώ και σε απορρίπτω οριστικά γιατί δεν είσαι σαν εμένα, και οι διαφορές μας είναι ουσιαστικά αγεφύρωτες. Τοίχος σιωπής που εδραιώνεται, ο ένας απέναντι απ’ τον άλλον, σκληρότητα και κενό εκκωφαντικά άδειο. Παγίδα είναι αντίθετα και η ανάγκη συγχώνευσης με τον άλλον. Σε τρώω συμβολικά. Επιστρέφω στη αρχική ψυχική συγχώνευση με τη μάνα, κυνήγι του χαμένου παράδεισου, εκεί που δεν υπήρχαν ματαιώσεις και τριβές γιατί δεν υπήρχε ακόμα το μοναδικό Εγώ. Ένα και ένα κάνουν ένα, όσο κρατά ο έρως, γιατί τέτοιας φύσης ένωση θρυμματίζεται αναπόφευκτα πάνω στο βράχο της πραγματικότητας. Γιατί έπαψες αγάπη να θυμίζεις λέει ο ποιητής;

Τι μας σώζει; Πώς η κατ’ άλλα χρησιμοποιημένη λέξη αγάπη τόσο που κινδυνεύει να χάσει το νόημα της, μπορεί να κρατήσει το επαναστατικό της φορτίο και να λειτουργήσει ουσιαστικά σαν πυλώνας στήριξης της ύπαρξης μας;

Ίσως είναι αν αποδεχτούμε τη πρόκληση ότι η αγάπη μας επιφυλάσσει μετά από την πρώτη μέθη, μια σκληρή δουλειά. Δουλειά αποδοχής του άλλου σαν μια άλλη προσωπικότητα, ένα μυστήριο που δεν θα λυθεί ποτέ και δεν εγκλωβίζεται στα μέτρα και τα σταθμά μας. Σκληρή δουλειά να στεκόμαστε μπροστά σ’ αυτό το ερωτηματικό σχεδόν γυμνοί, αφήνοντας στη άκρη τα μπαγκάζια της ιστορίας μας να μη μας κατακλύσουν και δεχόμενοι όρια… Ακόμα σκληρότερη δουλειά να καλλιεργηθεί η σχέση μεταξύ μας. Και σχέση σημαίνει συνάντηση, τριβή, αναγνώριση, γέννηση από κάτι καινούργιο και πάλι ο κύκλος απ’ την αρχή. Και το γαϊτανάκι που παίζει αλλάζει κάτι από μένα όπως αλλάζει και στον άλλον κάτι απ΄ αυτόν.

Η βροχή πέφτει δυνατή στο τζάμι, ήρθε ο χειμώνας και είμαι γεμάτη αισιοδοξία και χαρά.

ALAN G. and CHARLES D.

Τι είναι αυτό που μένει από τον όγκο πληροφοριών που διδασκόμαστε; Σχετικά ελάχιστα πράγματα. Κάποιες εικόνες, με την ευρεία έννοια, κάποια αίσθηση για το ποια πράγματα συσχετίζονται ποια όχι, ένας τρόπος σκέψης σαν πυξίδα προσέγγισης της πληροφορίας, και τέλος κάποιες ιδέες-έννοιες κλειδί, αν τις είχαμε διδαχθεί ποτέ. Σαν σβησμένοι λαμπτήρες, αυτά τα υπολειπόμενα λειτουργούν ίσως ανεξάρτητα το ένα απ’ το άλλο, και ενεργοποιούνται σε ανείπωτη στιγμή ακόμα και σε άσχετο εννοιολογικό περιβάλλον.

Αυτό ακριβώς συνέβη όταν μου έστρεψαν την προσοχή σε ένα πρόσφατο άρθρο στην Καθημερινή της 02/11/08 με τίτλο «Ιδεοληπτικές φούσκες και κρίση» ως ένα άρθρο που διαβάζεται με δυο διαφορετικές ταχύτητες. Η μια ανάγνωση κλασσική, του άσχετου προς τα χρηματοοικονομικά ζητήματα αλλά ανήσυχου πνεύματος για τα σημερινά τεκταινόμενα. Η άλλη ματιά σε γνωστούς τόπους, της βιοεπιστήμης, και συγκεκριμένα αυτά της θεωρίας της εξέλιξης. Έτσι ξεκίνησε ένα είδος συναδελφικού παιχνιδιού «έχω δυο εικόνες, βρες τα όμοια/ ανόμοια σημεία και κύκλωσε τα» ή αλλιώς, διάβασε πολιτικοοικονομική ανάλυση κάτω από το φως …της Δαρβινικής σκέψης.

Το άρθρο αυτό του καθηγητή Οργανωσιακής Θεωρίας, Χαρίδημου Κ.Τσούκα, έχει ως αφετηρία την απολογητική λογοδοσία, εν μέρει “mea culpa”, που έκανε προς το αμερικάνικο κογκρέσο, ο Άλαν Γκρίσπαν, πρώην πρόεδρος της Αμερικάνικης Ομοσπονδιακής Τράπεζας, σχετικά με την χρηματοοικονομική φούσκα. Ο τελευταίος παραδέχεται πως ο ίδιος (και τα υπόλοιπα μεγάλα κεφάλια της χρηματοοικονομικής σφαίρας) έπεσε έξω στο μοντέλο που είχε πλάσει για το «τρόπο με τον οποίον λειτουργεί ο κόσμος». Πράγμα που αναγάγει τη κρίση σε κάτι πιο ουσιαστικό, από την παραδοχή αποτυχίας αντίληψης ας πούμε του τρόπου λειτουργίας του χρηματοοικονομικού τομέα ή των σύνθετων παραγόντων. Η αγορά κατά τους νεοφιλελεύθερους αντιμετωπίζεται έτσι ως μια ιδεοληψία, και η κρίση ως αποτέλεσμα ασυμφωνίας μεταξύ αυτής και της εμπειρικής πραγματικότητας. Και όταν η εμπειρία δεν ακολουθεί την πραγματικότητα…τη βάψαμε. Πως έτσι; Ο Χ. Τσούκας επεξηγεί και σχολιάζει.

Μια στιγμή. Βάζω γυαλιά διπλής εστίασης για μια παράλληλη Δαρβινική ανάγνωση. Ξεκινώ λοιπόν με μια γενική (δική μου) παρατήρηση. Ο άκρατος φιλελευθερισμός έχει εμπνευστεί, και το έχει δηλώσει, από τις φυσικές επιστήμες όταν διακηρύσσει τον εαυτό του υπέρ της ελεύθερης αγοράς με μοναδικό ρυθμιστικό παράγοντα τον ανταγωνισμό. Οικονομικός ανταγωνισμός όπως έχουμε ανταγωνισμό μεταξύ των ειδών στον έμβιο κόσμο για περιορισμένους πόρους. Ο ανταγωνισμός σαν μοχλός οικονομικής ανάπτυξης όπως είναι μοχλός εξέλιξης και διαφοροποίησης των ειδών. Κυκλώνουμε μια ομοιότητα λοιπόν και είμαστε 0-0 στο σκορ.

Φαίνεται όμως πως περιοριστήκαμε σ’ αυτό το επίπεδο κατανόησης της φυσικής εξέλιξης και δεν έγινε παραπάνω αναγωγή. Τι ξέφυγε;

Καταρχάς, η λανθασμένη αντίληψη της οικονομίας και αποκοπή της, λόγω ιδεολογίας, από την ατελή πραγματικότητα. Αυτό έθεσε την ομάδα Γκρίσπαν and co. εκτός δαρβινικού πλαισίου και δυναμικής. Δεν αναγνώρισαν ότι οι συνθήκες «διαβίωσης» ή «η κινητήρια δύναμη της οικονομίας συγκροτείται και εκφράζεται με διαφορετικό τρόπο σε διαφορετικά ιστορικά-θεσμικά-διοικητικά συμφραζόμενα». Άλλα συμφέροντα (για επιβίωση) έχει η Royal Bank of Scotland και άλλα η Grameen Bank, όπως άλλον αγώνα δίνει η πολική αρκούδα και άλλον ο τζίτζικας της Μεσογείου. Κοινό στόχο ή το «ίδιο συμφέρον» έχουν όλοι, αυτό της επιβίωσης, αλλά μέσα από την εκάστοτε διαφορετική πραγματικότητα, άλλο δρόμο προς το στόχο επιλέγει ο καθένας. Σημειώστε 0-1 εδώ, υπέρ του Δαρβίνου.

Και ερχόμαστε στη δαρβινική προσαρμοστικότητα που χαρακτηριστικό έχει ότι μεταβάλλεται. Προσαρμογή που θεωρείται κατάλληλη σήμερα, μπορεί στο μέλλον να μην είναι, γιατί κατά κάποιο τρόπο το περιβάλλον άλλαξε. Η φυσική επιλογή δεν επιμένει να συντηρήσει χαρακτηριστικά που ευνοούσε στο παρελθόν αν αυτά θεωρηθούν μειονεκτήματα. Τα παραμερίζει χωρίς καθυστέρηση. Οι επιμένοντες σ’ αυτά τα χαρακτηριστικά χάνουν, αφήνοντας όλο και λιγότερους απογόνους, ώστε τα χαρακτηριστικά τους να γίνονται όλο και πιο σπάνια.

Φαίνεται ότι στα οικονομικά ισχύει το ίδιο. Όπως εξηγεί ο Χ. Τσούκας, η προσκόλληση σε πρακτικές που ίσχυαν πριν 40 χρόνια είναι out. «Τα δεδομένα (όπως αυτά των επενδυτικών τραπεζών, τα σύνθετα χρηματοοικονομικά προϊόντα) διαφέρουν ουσιωδώς από τα μέχρι τώρα γνωστά». Είμαστε σ’ έναν «κόσμο εξαϋλωμένο, παγκοσμιοποιημένο». Έτσι «από τους λήπτες αποφάσεων ζητούμε εκλεπτυσμένη κρίση, όχι αφελείς (και προσοδοφόρες!) ιδεοληψίες». Είναι σαν να αντιπαραβάλλουμε τον Λαμαρκισμό με τον Δαρβινισμό! Ότι δηλαδή, απ’ τη μια, οι ίδιοι οι οργανισμοί, προκαλούν τις αλλαγές, στην προσπάθεια τους να τελειοποιήσουν τον τρόπο ζωής τους (με κλασσικό παράδειγμα αυτό καμηλοπάρδαλης που απέκτησε μεγάλο λαιμό επειδή ήθελε να φτάσει το φύλλωμα των ψηλών δέντρων), ενώ ξέρουμε τώρα εμπεριστατωμένα, ότι η φυσική επιλογή δεν οδηγεί σε κάποιο προτιμητέο αποτέλεσμα ούτε έχει κάποιο απώτερο σκοπό, αλλά πλάθεται τυχαία μέσω της φυσικής επιλογής και των δεδομένων της πραγματικότητας. Σημειώστε 0-2, υπέρ του Δαρβίνου.

Το παγκοσμιοποιημένο οικονομικό περιβάλλον έχει επιφέρει κολοσσιαίες αλλαγές στο χρηματοοικονομικό ορίζοντα. Τα ακραία φαινόμενα δεν είναι εξαίρεση πλέον, τεράστια οφέλη αλλά και κίνδυνοι τα συνοδεύουν. Έτσι, ο παλαιός κανόνας «εισόδημα σε συνάρτηση με προσπάθεια» χωλαίνει μπροστά στις δυνατότητες αύξησης (ή και μείωσης) του εισοδήματος σε απίστευτα ύψη και βάθη, εν ριπή οφθαλμού (η λέξη τραπεζικό επενδυτικό bonus σαν λέει κάτι;). Οι τωρινές συνθήκες δεν απαιτούν «χρήση ιστορικών δεδομένων» αλλά ρυθμιστικές δικλείδες ασφαλείας περισσότερο «συντηρητικές παρά ριψοκίνδυνες, περισσότερο εμπειρικές και λιγότερο ιδεοληπτικές. […]», με την «σταθερότητα (των επιλογών) να είναι όσο σημαντική όσο η καινοτομία».

Μεταφρασμένα σε γλώσσα δαρβινική: χρειάζεται να αφήσουμε τα παιχνίδια των χρηματοοικονομικών επιλογών να διαδραματιστούν. Μια θα επικρατεί η λεγόμενη σταθεροποιούσα επιλογή, όπου ο μέσος όρος (πιο συντηρητικός) θα ευνοείται ενώ τα ακραία φαινόμενα (με ρίσκο) θα καταδικάζονται. Μια θα ενισχύεται η κατευθύνουσα επιλογή με τις ακραίες περιπτώσεις (σαν καινοτομία) τώρα να ευνοούνται, αναγκάζοντας το μέσο όρο να μετατοπιστεί προς αυτές για να επέλθει πάλι ισορροπία και σταθεροποιούσα επιλογή. Ακόμα και μπροστά στη λεγόμενη διασπαστική επιλογή μπορεί να βρεθούμε, όπου οι ακραίες περιπτώσεις ενός φαινομένου θα ευνοούνται χωρίς να συγκλίνουν ποτέ, δημιουργώντας τελικά ριζικά διαφορετικά προϊόντα. Όλα παίζουν και τίποτα δεν είναι προκαθορισμένο. Τελικό σκορ: 0-3 υπέρ του προσφιλούς Δαρβίνου.

Συμπέρασμα και ερώτηση αυτής της διπλής ανάγνωσης.

Μέσα από όλο αυτό το μπλαμπλά, διαγράφεται ότι η δυναμική της θεωρίας του Δαρβίνου ταιριάζει, αν όχι με τη συνολική, τουλάχιστον με την οικονομική πραγματικότητα. Εσείς τι λέτε;

1) 9 είδη της Drosophila Melanogaster

ΔΕΣ ΑΥΤΟ...

Charles Leadbeater "We think"

ΣΥΝΑΘΡΟΙΣΕΙΣ

Ένα κοπάδι πρόβατα

Μια συμμορία ληστών

Ένα μαντρί αρνιών

Μια ορδή τουριστών
Ένα σμάρι ψάρια

Μια αγέλη λύκων

Μια στρούγκα κατσικιών

Μια λεγεώνα δαιμόνων

Ένας σμήνος εντόμων

Ένας στίφος πολεμιστών
Ένας στάβλος αλόγων

Ένα τσούρμο παιδιών
Ένα βουστάσιο μοσχαριών

Ένας εσμός ηλιθίων
Ένα μπουκέτο λουλούδια

Ένα ασκέρι ζητιάνων

Ένα κοτέτσι ορνίθων

Ένα καραβάνι εμπόρων
Ένα μάτσο χαρτονομίσματα

Μια πλειάδα αστεριών
Μια συστάδα πεύκων

Ένας όμιλος φίλων

Μια παρέα νεαρών

Ένας σύλλογος καλλιτεχνών

Ένα τάγμα αγγέλων

Μια σύνοδος ιερέων

ΤΑ ΑΝΑΛΕΚΤΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ SCHOTT, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΛΙΑ, σελ. 11