18/12/07

HAPPY 1st ANNIVERSARY! (ALMOST...)

Στους περαστικούς και τους τακτικούς αυτού του μπλογκ,
Σ' εκείνους που μου αφήνουν σχόλια και σ' όσους μου το λένε προσωπικά,
Λέω στου καθενός τ΄αυτί,

Ευχαριστώ.
Ευχαριστώ, για την αξία και τη χαρά που μου δίνετε.

ΚΑΛΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ ΣΕ ΟΛΟΥΣ


ΚΑΛΗ ΑΝΤΑΜΩΣΗ ΤΟ 2008

16/12/07

ΤΟ ΜΑΤΙ ΤΟΥ SAURON

Υπάρχει κάτι από μένα στο κάθε αστέρι,
Υπάρχει κάτι απ’ αυτό,
Που μέσα μου φέρω,
Μια κοινή ιστορία.
Αχώριστοι ο ένας απ’ τον άλλον.

Το σύντομο βίντεο που παραθέτω δείχνει λήψεις που πραγματοποίησε ο δορυφόρος Hirode, του διαστημικού ιαπωνικού πρακτορείου (JAXA) σε συνεργασία με Ευρωπαίους (ESA) και Αμερικανούς (NASA) ομολόγους, και ο οποίος περιστρέφεται γύρω από τη Γη σε τροχιά που του δίνει την βέλτιστη δυνατή όψη του άστρου Ήλιου (1).
Η ηλιακή επιφάνεια των 6 000 οC παρουσιάζει κοκκώδη όψη, με πιο σκοτεινά σημεία, απ’ τα οποία εκτοξεύεται ύλη, που επιστρέφει σχηματίζοντας κομψά τόξα. Τέλος, η δυναμική και μυστηριώδης ομορφιά του άστρου συμπληρώνεται με απεικονίσεις της ηλιακής άλου, η οποία έχει περιέργως θερμοκρασία πολύ πιο υψηλή από την επιφάνεια της ηλιακής μάζας.

(1) Nature, Snapshot, 2007, 446: 477.
(2) Το μάτι του Sauron.

9/12/07

ΣΑΝ ΜΙΑ ΣΟΝΑΤΑ TOY BACH

Θέλετε να σας πω μια όμορφη ιστορία;

Ελάτε να σας πάρω από το χέρι και να σας πάω στη χώρα των ηλικιών του ανθρώπου.
-“Μα τι μαγεία θα συναντήσουμε στο ταξίδι αυτό για να είναι όμορφη η ιστορία αυτή, αφού ξέρουμε τι θα βρούμε: χαρά, στιγμές ευτυχίας αλλά σίγουρα μελαγχολία, στεναχώρια και λύπη για ανεκπλήρωτα όνειρα και ατυχές πράξεις”.

Κι όμως, κι όμως εμπιστευθείτε με. Βρήκα πρόσφατα εκεί έναν ωραίο θησαυρό.

Σαν καλοί ταξιδευτές που περιεργάζονται τα τοπία που συναντούν καθώς τα διασχίζουν, ας ρίξουμε μια ματιά στα ίχνη της φθοράς στη σάρκα μας.

Πρώτος σταθμός, τα αόρατα σημάδια που δουλεύουν παράλληλα και σιωπηλά αλλά σταθερά, ένα ρολοι που δεν σταματάει ποτέ, στα διάφορα είδη κυττάρων που οικοδομούν τον οργανισμό μας. Χημικής ή φυσικής προέλευσης, εξωτερικοί και εσωτερικοί παράγοντες ενθαρρύνουν την κυτταρική γήρανση και επηρεάζουν την δομή του DNA. Η αποδόμιση οργανιδίων του κυττάρου πραγματοποιείται όλο και λιγότερα αποτελεσματικά και υπολείμματα παραμένουν που ‘μπουκώνουν‘ την καλή λειτουργία της μηχανής. Η ισορροπία μεταξύ των ελεύθερων ριζών που παράγουμε ή δεχόμαστε από το περιβάλλον και των αντιοξειδωτικών (ένζυμα και βιταμίνες) που τα καταπολεμούν ταράζεται υπέρ των πρώτων επιτρέποντας περισσότερη επίθεση στην κυτταρική μεμβράνη και στο DNA. Πρωτεΐνες με λειτουργικό ρόλο την προστασία από διάφορα στρες παράγονται σιγά-σιγά όλο και λιγότερο. Τέλος, πραγματοποιείται όλο και περισσότερο μη ελεγχόμενη αντίδραση μεταξύ σακχάρων και πρωτεϊνών με αποτέλεσμα να γίνονται λιγότερα εύκαμπτα τα αγγεία.

Και τα αόρατα σημάδια πληθαίνουν στην ένταση όλο και περισσότερο τόσο που κάποια στιγμή εμφανίζονται πλέον ορατά. Μια πιο βαθιά γραμμή στο μέτωπο, μια δυο άσπρες τρίχες, φακίδες που κατεβαίνουν στα χέρια, και ορίστε η ηλικία χτυπάει βαριά στην πόρτα μας.

Και λέμε πως η αντίστροφη μέτρηση ξεκίνησε, αναλογιζόμαστε τι δεν προλαβαίνουμε να κάνουμε και αναρωτιόμαστε που πηγαίνουμε.

Όχι, τινάξετε από πάνω σας την μελαγχολία που (ίσως) σας έπιασε. Δεν κοιτάζετε τα πράγματα με τον σωστό φακό. Σ’ άλλο συμβολικό επίπεδο πρέπει να περπατήσουμε για να λύσουμε αυτόν τον κόμπο.

Βάλτε να ακούσετε την εκκλησιαστική μουσική τοu Bach. Ένα μελωδικό θέμα ξεκινάει, αναπτύσσεται, πάλλεται και μπαίνει εμβόλιμα ένα καινούργιο στοιχείο που αλλάζει την αναπνοή της μουσικής αλλά το θέμα μένει ίδιο. Ενα σπιράλ από ατελείωτες παραλλαγές και απίθανους συνδυασμούς, με αρχή τέλος και ραχοκοκαλιά, να η μεταφορά της ζωής. Στο χαρούμενο παιδάκι που ήμουν και έπαιζε, ακολουθεί η έφηβη με τις ατελείωτες αναζητήσεις, και έρχεται η νέα γυναίκα, η νέα μητέρα, η ώριμη γυναίκα κτλ μέχρι το τέλος. Και όλα αυτά τα πρόσωπα που εναλλάσσονται το ένα μετά το άλλο κρατάνε όλα το ίδιο μοναδικό νήμα, και σηματοδοτούν όχθες. Το πέρασμα απ΄ την μια όχθη στην άλλη είναι όλη η δοκιμασία. Γιατί δύσκολες έως επώδυνες μπορεί να είναι αυτές οι μεταβάσεις. Δύσκολο να μην είσαι πια παιδί, να το θάβεις, να αφήνεις τα νιάτα και να τα θάβεις και αυτά... αλλά ακόμα ποιο επώδυνο είναι να πηγαίνεις κόντρα στο ρεύμα. Κάθε πέρασμα και ένας θάνατος. Αφήνω αυτό που ήξερα και προχωρώ προς το άγνωστο προς κάτι που δεν ξέρω.

-“Δεν μας δώσατε την μαγεία του ταξιδιού”

Μην βιάζεστε, έρχεται το καλύτερο.

Κάθε πέρασμα είναι μια δοκιμασία για να δείξουμε εμπιστοσύνη στο ταξίδι. Γιατί να διστάσω προς την ηλικία αφού στα προηγούμενα ταξίδια, έφτασα σε όχθες όλο και πιο πλούσιες σε εμπειρίες και νόημα;

Γιατί για να ωριμάσει το φρούτο πρέπει να πεθάνει το λουλούδι. Και το τελικό φρούτο είναι η κατανόηση του νοήματος της ζωής.

Λοιπόν, άξιζε τον κόπο να έρθετε μαζί μου?

6/12/07

ΚΑΠΟΥ ΣΑΣ ΞΕΡΩ

Hierodoula patillifera
-“Μου φαίνεται ότι έχουμε ξανασυναντηθεί...
Όχι;
Κάνετε κλικ στη φωτογραφία μου και κοιτάξετε με καλύτερα…
Λοιπόν… δεν σας θυμίζω ΤΙΠΟΤΑ;
Κρίμα...

Tο δικό σας κεφάλι μου λεει κάτι όμως..."

2/12/07

STRONGER THAN ME


Καιρός να ξαναπιάσω ένα θέμα επιστημονικό, όχι τίποτα άλλο, αλλά θέλω να ξεκουραστώ μέσα σε λίγη σαφήνεια και αυστηρότητα έκφρασης. Μην φοβηθείτε όμως, αυτό θα είναι μόνο για λίγο. Το θέμα που διάλεξα είναι ιδανικό για μεταμοντέρνες αυθαιρεσίες φιλοσοφικού τύπου...So be it, κλωνοποίηση είναι το επόμενο κομμάτι. Το γράφω κάτω από τους ήχους της φωνής της Amy Winehouse οπότε μιλάμε για έμπνευση...

Ας φανταστούμε ένα τρένο με τρεις κατηγορίες βαγονιών. To τρένο αντιπροσωπεύει το σύνολο των επιστημονικών προσπαθειών που γίνονται με τα προγονικά κύτταρα τα οποία ηχούν σαν μαγική κουβέντα: κατόπιν κλωνοποίησής τους και κατάλληλης ανάπτυξης θα είναι πανάκεια για όλες τις ασθένειες, ανασύσταση κατά βούληση όλων των οργάνων ή ιστών, αυτά δε μας υπόσχονται στα σχετικά ρεπορτάζ;

Στη τρίτη θέση, την πιο λαϊκή, βρίσκουμε τα ενήλικα προγονικά κύτταρα, σκόρπια σε διάφορους ιστούς και όργανα όπως το δέρμα. Λειτουργούν στον οργανισμό σαν ανταλλακτικά κομμάτια για τυχόν ανάγκη ανανέωσης και έχουν κρατήσει ένα ελάχιστο δυναμικό από την αρχική τους πλαστικότητα για να διαφοροποιηθούν, αρκετή όμως για να μπορούν να δημιουργήσουν υπό τις κατάλληλες συνθήκες μέχρι και καρδιακό ιστό.

Στο δεύτερο βαγόνι, της μπουρζουαζίας, είναι κύτταρα προγονικά με πολύ μεγαλύτερη πλαστικότητα απ’ αυτά της τρίτης θέσης και είναι από εμβρυακά κύτταρα μεταξύ 5 και 7 ημερών. Ακόμα παρθένα και πολυδυναμικά, τα κύτταρα αυτά μπορούν να μετατραπούν σε διάφορα όργανα ή μέρος οργάνου, εφόσον λάβουν το σωστό ερέθισμα για να αρχίσουν την διαφοροποίηση τους. Μ’ ένα κίνδυνο: “το μαγείρεμα” τους θέλει και το κατάλληλο χέρι για να μην εκδηλωθεί κίνδυνος καρκινοποίησης από ένα προγονικό κύτταρο όχι σωστά ενεργοποιημένο. Γιατί σ’ αυτή την περίπτωση, το εμβρυακό κύτταρο θα κάνει αυτό που είναι προγραμματισμένο να κάνει, έναν ολόκληρο οργανισμό χωρίς σχέδιο όμως – και θα φτιάξει έναν όγκο απ’ όλους τους τύπους ιστών.

Τέλος, στη πρώτη αριστοκρατική θέση θα είχαμε τα απόλυτα αρχέγονα κύτταρα, την αφρόκρεμα, που προέρχονται από ανθρώπινο κλονωποιημένο έμβρυο, και που φέροντας το ίδιο γενετικό υλικό με τον δότη-ασθενή εξαλείφουν τον κίνδυνο απόρριψης του δημιουργημένου ιστού/ οργάνου. Τέτοιες εργασίες σε ζώα έχουν πετύχει – θυμάστε την Dolly- αλλά ευτυχώς στον άνθρωπο είναι ακόμα στον τομέα της επιστημονικής φαντασίας- απάτης.

Ωραία. Τώρα έχουμε οπλιστεί με πέντε γνώσεις για το θέμα. Τι άλλο χρειαζόμαστε για να μπορούμε να σταθούμε σε μια συζήτηση ειδικών και να νοιώθουμε μέσα στα πράγματα, συνειδητοί πολίτες και όχι απλοί παρατηρητές; Μια δόση φιλοσοφικής τοποθέτησης νομίζω που θέλω να ακουμπήσω θέτοντας δυο τρεις ερωτήσεις. Teach me tonight λεει η Amy.

Και πάμε.

Ποια κριτήρια ακολουθούμε για να αξιολογήσουμε κάτι ή κάποιον; Καταρχάς, η φύση του αντικειμένου καθ’ αυτό μας βοηθάει. Το παιδί μας. Ένας συγγενής είναι κάτι που έχει αξία χωρίς αμφιβολία. Το δυναμικό του πράγματος έχει και αυτό σημασία, δηλαδή σε τι μπορεί να εξελιχθεί. Ένα σπίτι που χτίζουμε, ένα παιδί που μεγαλώνουμε, μια σχέση που αναπτύσσεται. Τέλος, αξία παίρνει κάτι από την αξία που του δίνουν οι άλλοι. Τα φυλαχτά που έχει μια φυλή της Αφρικής ή του Αμαζονίου φτιαγμένα από ευτελή υλικά αλλά με μεγάλη συμβολική αξία πρέπει να αντιμετωπίζονται από τους μη ιθαγενείς σαν κάτι πολύ σημαντικό και πολύτιμο.

Αν εφαρμόσουμε αυτά τα κριτήρια στο έμβρυο, τι γίνεται ;

Για εκατομμύρια ανθρώπους το έμβρυο αντιπροσωπεύει μια απίστευτη αξία συμβολική γιατί αντικατοπτρίζει ένα μέρος της ανθρωπότητάς τους. Ο φυσικός προορισμός ενός εμβρύου είναι, εφόσον επιβιώσει, ένας και μόνο, μια ανθρώπινη ζωή και τίποτα άλλο. Όν απόλυτα μοναδικό. Κάθε επέμβαση στο ανθρώπινο έμβρυο λοιπόν πρέπει να αξιολογηθεί υπό το πρίσμα αυτής της αξίας και αυτό δεν είναι ηθικά ουδέτερο.

Έτσι, η γνώμη μου είναι ότι η πρώτη θέση στο τρένο είναι ηθικά μη επιτρεπτή. Προτιμώ το τρίτο βαγόνι και ας μη είναι trendy, και όσον αφορά το δεύτερο βαγόνι το συζητάω, γιατί εκεί μπορεί να χρησιμοποιηθούν ανθρώπινα έμβρυα που μένουνε στα αζήτητα μετά από τις διαδικασίες τεχνητής γονιμοποίησης και κάθονται στο υγρό αζώτου, περιμένοντας τον θάνατο. Η χρήση τους θα τους πρόσδιδε ξανά μια αξία αφού θα συμμετείχαν σ’ ένα ανθρώπινο επίτευγμα που ίσως θα σώσει ζωές, όπως ένα πτώμα μπορεί να σώσει ανθρώπινες ζωές με την μεταμόσχευση.

Back to black. Δεύτερη ερώτηση στην οποία θα αναφερθώ ακροθιγώς. Αυτό που είναι καλό για την επιστήμη είναι καλό εξ’ ορισμού; Η ανάπτυξη ενός επιστημονικού κλάδου επιτρέπεται ανεξαρτήτως αντικειμένου και δικαιολογείται μόνο και μόνο από τον στόχο του; Με άλλα λόγια, ο στόχος δικαιολογεί τις πράξεις; Ή μήπως η ελευθερία της επιστήμης έχει τα ίδια όρια με αυτά του καθενός μας, δηλαδή σταματάνε εκεί που αρχίζεις να θίγεις την ελευθερία του άλλου;

Love is a losing game. Goodnight to you all.