8/7/08

QUO VADIS?

Yves Bourredon, composition Les bateaux autour du château, 2008


Θα ανοίξω τη σιδερένια πόρτα του κήπου,

Θα τραβήξω τους εβδομήντα σύρτες και τα ογδονταοχτώ λουκέτα,

Και θα σπρώξω την ξύλινη πύλη του κάστρου,

Θα μπω μέσα.

Θα απελευθερώσω τα τριπλομανταλωμένα παράθυρα,

Θα μπει φως,

Και θα πω...έφτασα...

Ας αρχίσουν οι διακοπές!

Καλό καλοκαίρι!

1) βασισμένο στο βιβλίο Η μάγισσα που μισούσε τα κάλαντα του Ε. Τριβιζά

2/7/08

Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΓΥΜΝΟΣ...

Τι θα μπορούσε να χαρακτηρίσει την πεμπτουσία του ανδρισμού με μια μόνο λέξη; Tεστοστερόνη. Τι ποιητικό, ανατρίχιασα! Και όμως, είναι μια ορμόνη που σχετίζεται συμβολικά αλλά και κυριολεκτικά μ’ όλα τα ανδρικά χαρακτηριστικά. Μιλήστε για την διαφοροποίηση του εμβρύου σε άρρεν, για την τριχοφυΐα, την μυϊκή ανάπτυξη και μάζα, την οστική πυκνότητα, την ωρίμανση της φωνής και των γεννητικών οργάνων, και αυτή η ανδρική ορμόνη σας περιμένει στη γωνία. Κλασσικά πράγματα. Μιλήστε στη συνέχεια για ανδρική σεξουαλική λίμπιντο, ρύθμιση αναπαραγωγικών, καρδιοαγγειακών λειτουργιών και ύπνου για να δημιουργήσετε περισσότερο ενδιαφέρον και να’ την πετιέται! Δεν τελειώσαμε εδώ. Παίζει και εκτός κρεββατοκάμαρας σε ψυχοσωματικό επίπεδο αφού συμβάλλει στο αίσθημα ευζωίας, αλλά και επιθετικότητας, μαχητικότητας, ανάγκης συναγωνισμού, ρήξης και ρίσκου.

Είναι ακριβώς η δράση της τεστοστερόνης σαν αναβολικό που την κάνει ελκυστική ουσία προς χρήση από αθλητές, άνδρες και γυναίκες, που το άθλημά τους χρειάζεται δύναμη ή/ και μαχητικότητα και παρά τον χαρακτηρισμό της ως απαγορευμένης ουσίας, δηλαδή ντόπας, από τους επίσημους αθλητικούς φορείς. Η χρήση της ενισχύει την σκελετική μυϊκή μάζα, την δύναμη και την σωματική αντοχή εφόσον αυξάνει την παραγωγή μυϊκών πρωτεϊνών βοηθώντας και στην καλύτερη και ταχύτερη αποκατάσταση μυϊκών τραυματισμών…αλλά η μακροχρόνια χρήση της προκαλεί σοβαρές και μη αναστρέψιμες σωματικές βλάβες. Έτσι έχουμε περίπου το 43% των θετικών δειγμάτων που δίδονται από τα εργαστήρια αντιντόπινγκ να ενοχοποιούν αυτή την ουσία ή τα συνθετικά στεροειδή παράγωγά της.

Μαντεύω τη σκέψη σας. «Οι περισσότεροι αθλητές παίρνουν κάτι για να έχουν τις υψηλές επιδόσεις που έχουν. Ο Ολυμπιακός μύθος έχει αλλάξει υπόσταση και έχει μεταβληθεί σε μια φαντασίωση βιομηχανικής εμβέλειας. Για ποια φυσική δύναμη μιλάμε; Εδώ το θέαμα στηρίζεται στον ανταγωνισμό των … επιστημονικών επιτευγμάτων. Με έπαθλο δόξα και κυρίως χρήμα. Το επικροτούμε και το αναζητάμε… οπότε κοροϊδευόμαστε τώρα; ».

Είναι αλήθεια πως η λέξη ντόπα πυροδοτεί συνήθως περίπου τις ίδιες ερωταποκρίσεις. «Το ντόπινγκ είναι πάντα μπροστά από το αντιντόπινγκ. Οι ντοπαρισμένοι αθλητές χρησιμοποιούν ουσίες και μεθόδους που μπορεί να μην έχουν καταγραφεί ή επικυρωθεί. Όταν ξέρουν πότε θα υποβληθούν σε ελέγχους, ρυθμίζουν τα πράγματα ώστε να κρατούν τα οφέλη της χρήσης των παράνομων ουσιών αλλά να βγαίνουν καθαροί ».

Τα σχόλια δικά σας. Θα ήθελα όμως να παρουσιάσω ένα γεγονός υπαρκτό, για να δείτε ότι το θέμα αντιντόπινγκ είναι και ένα επιστημονικό θέμα. Έτσι θα ξέρετε εμπεριστατωμένα ότι η αποτελεσματικότητα ή η αναποτελεσματικότητα των ελέγχων δεν είναι μόνο θέμα πολιτικού σχεδιασμού, βούλησης, αποτελεσματικής καταστολής ή ακόμα αστυνομικού δαιμονίου... αλλά είναι και θέμα επιστημονικής σπαζοκεφαλιάς!

Η ιστοριούλα μας έχει ως εξής. Είναι γνωστό, χρόνια τώρα, πως μερικοί αθλητές, άνδρες και ιδίως Ασιάτες, έχουν την ευχέρεια να λαμβάνουν εξωγενώς τεστοστερόνη, να χτίζουν έτσι ένα σώμα «Α. Schwarzenegger to be», και να περνούν αλώβητοι από ελέγχους που υποτίθεται εντοπίζουν τους κατεργαράκους. Πώς γίνεται αυτό;

Η μέθοδος ανίχνευσης παράνομης χρήσης τεστοστερόνης (Τ) συμπεριλαμβάνει τη μέτρηση της συγκέντρωσής της στα ούρα και τη σύγκριση της τιμής αυτής με τη συγκέντρωση της επιτεστοστερόνης (Ε), ένα μη βιολογικά δραστικό ισομερές της τεστοστερόνης. Σε φυσιολογικές συνθήκες, ο λόγος (Τ/Ε) είναι συνήθως κοντά στο ένα. Μέχρι σήμερα, θεωρείται ότι η λήψη εξωγενούς τεστοστερόνης δεν θα επηρεάσει τη συγκέντρωση της επιτεστοστερόνης αλλά μόνο αυτή της τεστοστερόνης. Εάν λοιπόν ο λόγος Τ/Ε βρεθεί να ισούται ή να είναι μεγαλύτερος του τέσσερα, τότε υπάρχει υποψία ντοπαρίσματος. Αυτός είναι ο κανόνας.

Σε πρόσφατο άρθρο μαθαίνουμε όμως ότι δεν είναι πάντα έτσι τα πράγματα. Ο λόγος (Τ/Ε) εξαρτάται από ένα γονίδιο, UGT2B17, το οποίο κωδικοποιεί για μία πρωτεΐνη-ένζυμο της μεταβολικής οδού της τεστοστερόνης. Το ένζυμο αυτό επιτρέπει την μετατροπή του μορίου τεστοστερόνης από λιποδιαλυτή σε υδατοδιαλυτή μορφή, με αποτέλεσμα να εκκρίνεται στα ούρα. Υπάρχει σε δυο εναλλακτικές μορφές: μιας πλήρους, insert «ins» και μιας άλλης με αφαίρεση, deletion «del», ενός μικρού τμήματος, μορφή που δεν πραγματοποιεί την μετατροπή της τεστοστερόνης σε υδατοδιαλύτη μορφή. Ανάλογα με τα δυο αλληλόμορφα του γονιδίου UGT2B17 (ένα από τον κάθε γονέα) που φέρει ο καθένας, θα έχουμε διαφορετικό φαινοτυπικό προφίλ (προφίλ del/del, del/ins ή ins/ins) και διαφορετική δυνατότητα έκκρισης τεστοστερόνης στα ούρα.

Συγκεκριμένα, εθελοντές που κατανέμονται στις τρεις φαινοτυπικές ομάδες που προαναφέραμε, δέχτηκαν να λάβουν ενδομυϊκά μια μοναδική δόση που αντιστοιχεί σε 360 mg ουσίας και τα επίπεδα τεστοστερόνης στα ούρα τους να παρακολουθούνται για δεκαπέντε μέρες. Όσοι είχαν το προφίλ del/ del δεν έδωσαν ποτέ ένα λόγο Τ/Ε μεγαλύτερο του 4. Λογικό, εφόσον στην περίπτωση τους η τεστοστερόνη δεν εκκρίνεται στα ούρα. Με άλλα λόγια, αν ήταν αθλητές, τα δείγματά τους θα δίνονταν ως αρνητικά. Αντίθετα, όλα τα δείγματα με προφίλ del/ins ή ins/ins, θα έβγαιναν ύποπτα θετικά όπως και θα έπρεπε.

Αυτό σημαίνει ότι ψευδώς αρνητικά δείγματα μπορεί να δοθούν, σε ποσοστό άγνωστο μέχρι στιγμής. Αυτό που ξέρουμε είναι ότι το προφίλ del/del συναντάται στα δυο τρίτα των Ασιατών (66,7%) και στο 9,3% των Καυκάσιων, ενώ η συχνότητα σε άλλες φυλετικές ομάδες είναι ακόμα άγνωστη…Την απάντηση θα την μάθουμε φυσικά μετά τους αγώνες του Πεκίνου…

Ερώτηση κρίσεως: μπορούν να δοθούν ψευδώς θετικά δείγματα; Όχι, γιατί η μέθοδος επιβεβαίωσης που ακολουθείται είναι διαφορετική από αυτή της ανίχνευσης. Επιβεβαιώνει την παρουσία εξωγενούς τεστοστερόνης με βάση τον λόγο μεταξύ των ισοτόπων 12 και 13 (13C/12C ratio) του ατόμου του άνθρακα, ο οποίoς έχει άλλη τιμή στην ενδογενή και διαφορετική στη συνθετική τεστοστερόνη.

Τέλος αυτής της ιστορίας. Και γρήγορα-γρήγορα σας λέω μια άλλη για να δικαιολογήσω τον τίτλο…

…Και ενώ ο βασιλιάς βάδιζε περήφανα μπροστά στη λιτανεία, κάτω από έναν εξαίσιο ουρανό, όλος ο λαός στο δρόμο κι από τα παράθυρα των σπιτιών αναφωνούσε: «Τι υπέροχος μανδύας! Τι χάρη που έχει η ουρά! Τι τέλειο κόψιμο!»
Κανένας δεν ήθελε να αφήσει να φανεί ότι δεν έβλεπε τίποτα · θα τον έπαιρναν για τρελό ή τελείως ηλίθιο. Ποτέ βασιλικός μανδύας δεν είχε προκαλέσει τέτοιο θαυμασμό. « Μα μου φαίνεται ότι είναι τελείως γυμνός», είπε ένα μικρό παιδί. «θεέ και Κύριε, άκουσον τη φωνή της αθωότητας», ψέλλισε ο πατέρας του. Κι αμέσως, ένας ψίθυρος σηκώθηκε από το πλήθος που επαναλάμβανε τα λόγια του παιδιού: «ένα παιδί λέει πως ο βασιλιάς είναι γυμνός!», φώναζαν επιτέλους όλοι. Ο βασιλιάς αισθάνθηκε πολύ ταπεινωμένος, γιατί του φάνηκε ότι είχαν δίκιο. Σκέφτηκε όμως και πήρε την απόφασή του: «όπως και να ‘χει το πράγμα, πρέπει να συνεχίσω ώς το τέλος!» Μετά προχώρησε ακόμη πιο αγέρωχα και οι αυλικοί, με σεβασμό, συνέχισαν να κρατάνε την ουρά του βασιλικού μανδύα που ήταν ανύπαρκτος…

[Hans Christian Andersen, “Τα καινούρια ρούχα του βασιλιά”]

1) J.J. Schulze et al., J. Clinical.Endo.Metab.11 March 2008, http://jcem.endojournals.org/cgi/rapidpdf/jc.2008-0218v1