10/11/09

Hi!

Dear friends,

One quote:

“It’s not in the notes you play, it’s in the notes you don’t play…”


One music:
"My winter garden" by Henri Salvador




Thank you for being around…

My web project is underway, be patient!

22/6/09

Rokia Traore



Μιά φωνή συναντάει τον κόσμο της φύσης.

7/6/09

Μάνος Χατζιδάκις


O Μάνος Χατζιδάκις ήταν σαφής όταν μας ξεκαθάριζε :”Δεν είναι το τραγούδι μου απλοϊκό κι ευχάριστο σαν το τενεκεδένιο σήμα μιας πολιτικής παράταξης ή ενός αθλητικού συλλόγου. Δεν κολακεύει τις συνήθειες σας ούτε και διασκεδάζει την αμηχανία σας, την οικογένεια σας πλήξη ή την ερωτική σας ανεπάρκεια. Δεν είναι το τραγούδι μου μονόφωνη αρτηρία ούτε μια πολυφωνική και λαϊκή υστερία. Είναι μια μυστική πηγή, μια στάση πρέπουσα και ηθική απέναντι στα ψεύδη του καιρού μας, ένα παιχνίδι ευφάνταστο μ’ απρόβλεπτους κανόνες, μια μελωδία απρόσμενη που γίνεται δική σας, δεμένη αδιάσπαστα με άφθαρτες λέξεις ποιητικές και ξαναγεννημένες…».


Από το άρθρο της Γιώτας Συκκά, στην Καθημερινή του Σαββάτου 06/06/2004, με τίτλο: «Ο ανεξάντλητος Μάνος Χατζιδάκις/ Ενότητα τραγουδιών του σύνθετη ερμηνεύει ο Μάριος Φραγκούλης, ενώ ο «Σείριος» ετοιμάζει νέες εκδόσεις»

17/5/09

ΕΥΤΥΧΙΑ

Ακολουθήστε τα παρακάτω βήματα μιας συνταγής που πετυχαίνει πάντα. Σημειώστε όλα τα πράγματα που πάνε στραβά: έχει συννεφιά εδώ και τρεις μέρες, ξοδέψατε τα χρήματα του δεκαπενθήμερου πριν τις 16, χάσατε την προθεσμία για το ΚΤΕΟ. Συλλογιστείτε τα χειρότερα που έρχονται: όλα τα μαλλιά σας θα ασπρίσουν και μια ωραία μέρα θα πεθάνετε, το κατοικίδιο σας θα πεθάνει και αυτό και το αγαπημένο σας σήριαλ θα τελειώσει σύντομα. Σκεφτείτε όσα δεν πετύχατε στη ζωή σας: μια νύχτα με μια θεά, τη θέση του ανίκανου προϊσταμένου σας. Συνεχίστε καταγράφοντας όσα δεν έχετε: το τελευταίο μοντέλο i-phone, την Αντζελίνα Τζολί στο πλευρό σας. Τέλος, φανταστείτε αυτό που δεν θα είστε ποτέ: ο πιο ωραίος, ο πιο διάσημος, ο πιο έξυπνος, ο πιο δυνατός. Μη ξεχάσετε να αφιερώσετε και μια ολιγόλεπτη σκέψη σε όσους δεν σας αγαπούν. Το αποτέλεσμα είναι σίγουρο, θα νοιώσετε απελπισμένος και αν μη τι άλλο δυστυχής.

Βέβαια, το αίσθημα αυτό (όπως και της ευτυχίας) είναι παροδικό. Τη μια στιγμή, νοιώθουμε να πετάμε στα σύννεφα και την άλλη απίστευτα ψυχοπλακωμένοι: αυτές οι διακυμάνσεις περιστρέφονται γύρω από ένα «κέντρο βάρους», ιδιαίτερο για τον καθένα, ένα κέντρο βάρους που αντανακλά το μέσο επίπεδο ευτυχίας μας. Όπως παρουσιάστηκε σε πρόσφατο άρθρο στο biology4u, μελέτες που έγιναν αρχικά σε ομοζυγωτικά δίδυμα (1) και πιο πρόσφατα στη γενετική έδειξαν ότι το επίπεδο αυτό είναι κληρονομικό κατά 50% . Για παράδειγμα, αν έχω φαινότυπο του μεταφορέα της νευροδιαβιβαστικής ουσίας σεροτονίνης (φυσικό αντικαταθλιπτικό) ομοζυγωτικό της μακράς έκδοσης του (5-HTT long), θα επαναδεσμεύω περισσότερο τη σεροτονίνη στις συνάψεις και θα είμαι καλύτερα εξοπλισμένος για τις αντιξοότητες της ζωής (2,3,4). Θα γελάω, θα χαίρομαι, θα διασκεδάζω πιο εύκολα από κάποιον που έτυχε να έχει το φαινότυπο του μικρού μεταφορέα της σεροτονίνης. Σε περίπτωση αποτυχίας, μεγάλης στενοχώριας κτλ., το χτύπημα θα είναι εξίσου επώδυνο και στους δυο τύπους ανθρώπου, αλλά ο εσωτερικός κλονισμός του ενός, θα είναι ηπιότερος και μικρότερης διάρκειας από αυτόν του άλλου.


Η προδιάθεση μου για χαρά και ευτυχία συνδέεται επιπλέον με θετικά χαρακτηριστικά της ανθρώπινης προσωπικότητας όπως το να είμαι δραστήριος, κοινωνικός, ευσυνείδητος και όχι υπερβολικά αγχώδης, τα οποία φαίνεται να είναι και αυτά γενετικά ελεγχόμενα (5). Αυτό σημαίνει ότι η ικανότητα να νοιώσω ευτυχισμένος εξαρτάται κληρονομικά ίσως παραπάνω και από 50%... Αν επιπλέον λάβουμε υπ’ όψιν ότι παράγοντες όπως το αν είμαι όμορφος ή άσχημος, πλούσιος ή φτωχός, ψηλός ή κοντός, μορφωμένος ή όχι, παντρεμένος ή όχι, συσχετίζονται μόνο κατά 10% με το κεφάλαιο για ευτυχία που διαθέτω, τότε μένει στην καλύτερη περίπτωση ένα 40% προς προσωπική αξιοποίηση… Πόσο αξιόλογο είναι αυτό το ποσοστό και πόσο δεσμευτικό είναι το γενετικό μου υπόβαθρο; Μπορώ να βελτιώσω μια άσχημη προίκα ή το παιχνίδι είναι χαμένο από χέρι πριν ακόμα ξεκινήσει; Με απλά λόγια, μπορεί ο καθένας να είναι ευτυχισμένος;

Το πρώτο σκέλος της απάντησης έρχεται από τις νευροεπιστήμες και τις τεχνικές πυρηνικού μαγνητικού συντονισμού (fΝΜR), οι οποίες απέδειξαν ότι ο εγκέφαλος διαμορφώνεται κυριολεκτικά σε όλη την διάρκεια της ζωής, μέσα από τα γεγονότα και τις συναισθηματικές αλληλεπιδράσεις που την συνοδεύουν, και με χρονικά διαστήματα εξαιρετικά μεγάλης πλαστικότητας, όπως αυτές της πρώτης παιδικής ηλικίας (έως τα τέσσερα) και της εφηβείας. Το γεγονός είναι ότι ο εγκέφαλός μας «πλάθεται» από την αλληλεπίδρασή μας με το περιβάλλον, τόσο που μπορεί να χαρακτηριστεί συμπέρασμα των σχέσεων μας, που υπερβαίνει το γενετικό υπόβαθρό μας (6).

Το δεύτερο σκέλος της απάντησης σχετίζεται άμεσα με την έννοια της ευτυχίας και έρχεται από έναν καινούργιο κλάδο, της λεγόμενης «θετικής ψυχολογίας». Μέχρι το 2000 η ψυχολογία είχε ως αντικείμενο μελέτης την ψυχική ασθένεια, ταξινομώντας παθήσεις, προσφέροντας αξιόπιστες διαγνώσεις και αγωγές, με σκοπό να φέρει ασθενείς από μια αρνητική κατάσταση σε μια ουδέτερη «κανονική» κατάσταση. Με διαμετρικά αντίθετη επιλογή στόχων, ο νεοεμφανισθείς κλάδος της θετικής ψυχολογίας αποσκοπεί στο να βελτιώσει τις «κανονικές» ζωές: να ενισχύσει την ανθρώπινη δύναμη αντί της αδυναμίας, να ενοποιήσει και να σταθεροποιήσει τις καλύτερες πτυχές της προσωπικότητας αντί να επιδιορθώνει τις χειρότερες, να κάνει τη ζωή κανονικών ανθρώπων πιο γεμάτη, πιο ευτυχισμένη, αντί να γιατρεύει την παθογένεια.

Παρά την υποκειμενικότητα που συνοδεύει την έννοια της ευτυχίας και τον μη στατικό της χαρακτήρα, η σχολή των θετικών ψυχολόγων μπόρεσε να αναπτύξει διάφορες επιστημονικά αξιόπιστες μεθόδους για να αξιολογήσει τη φύση της ευτυχίας και το βαθμό που την αντιλαμβάνεται ο καθένας μας καθώς και να κάνει ποσοτικοποιήσεις των αποτελεσμάτων, προσφέροντας χρήσιμα συμπεράσματα.

Όπως περιγράφει ο ιδρυτής της θετικής ψυχολογίας, καθηγητής Μ. Seligman, η συνταγή πλοήγησης προς την ευτυχία αποτελείται από τρεις δρόμους: αυτόν της ευχαρίστησης, αυτόν της συμμετοχής/ αφοσίωσης (π.χ. στη δουλειά, στην οικογένεια, στο σύντροφο, στους φίλους), και του νοήματος (αξιοποίηση των καλύτερων μας πλευρών σε κάτι μεγαλύτερο από μας). Από αυτούς, ο πρώτος είναι ο λιγότερο σημαντικός, σχεδόν με αμελητέα συμβολή: συγκρούεται αμετάκλητα μ’ αυτό που λέγεται «ηδονιστική προσαρμογή», που σημαίνει πως ό,τι και να κάνουμε, γρήγορα συνηθίζουμε, χάνεται η ένταση του συναισθήματος και επιστρέφουμε στο αρχικό μας στάδιο. Υπάρχει εδώ ένας χαρακτήρας παροδικότητας που απαιτεί συνεχή εναλλαγή για να συντηρηθεί η ένταση της ευχαρίστησης. Επίσης, με αυτόν τον τύπο συμπεριφοράς συνδέεται και η γενετική μας κληρονομιά που αναφέραμε παραπάνω, που δύσκολα μπορεί να αλλάξει: ένας άνθρωπος συνεσταλμένος δύσκολα μπορεί να μεταμορφωθεί σε “party animal“... Μονάχα όταν προϋπάρχει κάποιο από τα άλλα δυο συστατικά ευτυχίας, αυτά της συμμετοχής/ αφοσίωσης ή/ και του νοήματος, τότε η επιδίωξη της ευχαρίστησης θα παίξει ρόλο ενισχυτικό! Κάτι σαν την κρέμα σαντιγί πάνω στο παγωτό… Χωρίς παγωτό το γλυκό δεν λέει.

Η ευτυχία που έχει βάθος χρόνου καθορίζεται λοιπόν μόνο από το βαθμό συμμετοχής/ αφοσίωσης/ νοήματος που έχουμε στη ζωή μας, βαθμό που έχει να κάνει με αυτό που ονομάζεται “flow”, η βέλτιστη ευφορία/ συγκέντρωση που συνοδεύει κάθε δραστηριότητα που κάνουμε και στην οποία είμαστε πολύ καλοί. Σε αυτή την περίπτωση, ο χρόνος σταματάει, γινόμαστε ένα με αυτό που κάνουμε και εκφράζουμε την προσωπικότητά μας και την ατομική υπογραφή που αποτελούν τα δυνατότερα μας σημεία. Γνώση αυτών των σημείων μπορεί να επιτευχθεί με διάφορα τεστ που έχουν αναπτυχθεί: όλες οι πτυχές της ζωής μας μπορούν να προσαρμοστούν στις θετικότερες δυνατότητές μας. Παράλληλα, αποδείχθηκε ότι απλές ασκήσεις όπως αυτές που ενισχύουν τα θετικά συναισθήματα, την καλοσύνη, το αίσθημα ευγνωμοσύνης, την αλτρουιστική συμπεριφορά, την αφοσίωση στους φίλους και τα αγαπημένα πρόσωπα σε συνδυασμό με την κοινωνικότητα αυξάνουν προς το καλύτερο το αίσθημα ικανοποίησης που έχουμε για την ζωή μας. Για παράδειγμα, γράψτε κάθε μέρα τρία πράγματα που σας χαροποίησαν (π.χ. ένα ευχάριστο οικογενειακό γεύμα, μια ωραία βόλτα, ένα αναπάντεχο τηλεφώνημα από φίλο) και άμεσα θα νοιώσετε ουσιαστικά ευτυχέστεροι. Και νοιώθω ευτυχέστερος δεν είναι μόνο το ότι νοιώθω καλύτερα αλλά έχω αποδεδειγμένα μεγαλύτερη μακροβιότητα, καλύτερη υγεία, καλύτερη απόδοση στη εργασία, καλύτερη ανάκτηση σε οποιαδήποτε αντιξοότητα, μεγαλύτερη περιέργεια κτλ.

Συνοψίζουμε. Μπορεί μερικοί άνθρωποι να είναι περισσότερο προικισμένοι εκ γενετής από άλλους στον τρόπο σκέψης και στην αντιμετώπιση της ζωής. Όμως το θέμα ευτυχία δεν βρίσκεται εκεί. Είναι ένα κεφάλαιο που καλλιεργείται και είναι στο χέρι του καθενός να το επιχειρήσει. Καλλιέργεια που ξεκινάει με το να αποβάλουμε τα ασυνείδητα στερεότυπα τύπου η ευτυχία είναι υπόθεση τύχης και μοίρας, ή ότι βρίσκεται σε ένα καινούριο αυτοκίνητο, μια καινούρια δουλειά, μια καινούρια αγάπη: όλα τα τυχερά που θα πέσουν σαν μάννα εξ’ ουρανού, θα φαγωθούν από “την ηδονιστική μας προσαρμογή”. Αντίθετα, η ευτυχία θα έρθει εδώ και τώρα αν εφαρμόσουμε μια στρατηγική συμπεριφοράς προσαρμοσμένη στις καλύτερες δυνατότητες και αρετές της προσωπικότητάς μας και στον τρόπο ζωής μας (7). Μια πρακτική που ξεκινάει σαν συνειδητή καθημερινή προσπάθεια και καταλήγει να είναι τρόπος ζωής.


1.Lykken D. and Tellegen A. “Happiness is a stochastic phenomenon”, Psychological Science, Vol.7, no 3, (May 1996).
2.Caspi A. et al., "Influence of life stress on depression: moderation by a polymorphism in the 5-HTT gene", Science 301: 386-389, (2003).
3.Hariri A. R. et al., "Serotonin transporter genetic variation and the Response of the human amygdala", Science 297:400-403, (2002).
4.Fox E. et al., “Looking on the bright side: biased attention and the human serotonin transporter gene”, Proc R Soc B 276, (2009).
5.Weiss A. et al., “Personnality and well-being”, Psychological Science, Vol.19, no3, 205-210, (March 2008).
6.Boris Cyrulnik, “Της σάρκας και της ψυχής”, μετ. Σ. Μανουσοπούλου και Α. Πλεύρη, εκδόσεις Κέλευθος, (2008). O B. Cyrulnik είναι νευροψυχίατρος και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Τουλόν, Γαλλίας.
7.Tal Ben-Shahar, “Happier: Learn the Secrets to Daily Joy and Lasting Fulfillment” Ο Tal Ben-Shahar είναι διδάκτωρ ψυχολογίας και φιλοσοφίας και διδάσκει θετική ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο του Harvard. Στο εαρινό εξάμηνο του 2007, παρακολούθησαν το μάθημα του 1 400 φοιτητές! Μερικά από αυτά είναι διαθέσιμα στο YouTube.

2/5/09

Θεωρία της Εξέλιξης: sine qua non.


Αφήνοντας στην αιωνιότητα την θεωρία της Εξέλιξης μέσω της φυσικής επιλογής, ναι μεν μια απλή και ξεκάθαρη θεωρία, συντριπτική δε αφού τίναξε στον αέρα ότι πίστευαν για τον έμβιο κόσμο μέχρι το 1850, ο Δαρβίνος μας διδάσκει ότι ο έμβιος κόσμος είναι το αποτέλεσμα μιας δυναμικής βελτιστοποίησης της ικανότητας επιβίωσης. Δυναμική που ανασχεδιάζεται και αυτοσχεδιάζει ασταμάτητα, δρα σταδιακά και σε ριπές, στραμμένη προς το μέλλον. Μας λέει ότι είμαστε το αρμονικό και σύνθετο αποτέλεσμα δισεκατομμυρίων πράξεων προόδου, όπου κάθε πράξη είναι τυχαία. Με μοναδικό γνώμονα ότι κάποιος αρχαίος πρόγονος, κρίκος της αλυσίδας που ενώνει το αρχέγονο βακτήριο με μας, μετέφερε πιο αποτελεσματικά τα γονίδια του στην επόμενη γενιά. Τυχαίες πετυχημένες πράξεις λοιπόν, που επιπλέουν στην επιφάνεια των ατυχών δοκιμών που έπεσαν στα γενετικά σκουπίδια της ιστορίας της εξέλιξης. Ο έμβιος κόσμος είναι έτσι το αποτέλεσμα που συνδέει το δικαίωμα δοκιμής και λάθους με τη ζωή σαν αποτέλεσμα της δραστικής σχέσης του με το περιβάλλον και τα υπόλοιπα μέλη της κάθε ομάδας. Για να γεννηθεί σε βάθος χρόνου και μέσω της κληρονομιάς και της γενετικής, η ποικιλία των ειδών με τα χαρακτηριστικά τους. Η δογματική ιουδαιο-χριστιανική ερμηνεία που θέλει τον κόσμο να ήταν και να είναι στατικός, σταθερός, φαινομενικά μη-μεταβαλλόμενος, υπάκουος στις αντιλήψεις, στις κατηγοριοποιήσεις και στους εκάστοτε διαχωρισμούς, παγιωμένος επ’ άπειρον σ’ ένα σχήμα που επιθυμούμε τέλειο, χάνει τα θεμέλιά της και καταρρέει.

Δεν υπάρχει αμφιβολία για την εγκυρότητα της θεωρίας της εξέλιξης. Είναι ο εννοιολογικός ακρογωνιαίος λίθος της Βιολογίας. Μέσα σε ποια όρια όμως κινείται η θεωρία αυτή και κατά πόσο μπορεί να ερμηνεύσει το φαινόμενο της ζωής, στην υλική και πνευματική υπόστασή της; ΄Η μήπως δεν υπάρχουν όρια και η θεωρία της εξέλιξης μιλάει μια γλώσσα που αγγίζει και τις δυο υποστάσεις, σε μια προσέγγιση πιο ουσιαστική απ’ όσο νομίζουμε;

Απ’ τη μια λοιπόν, στο υλικό επίπεδο, η θεωρία της εξέλιξης προσδίδει στη ζωή μια πλήρη επιστημονικά τεκμηριωμένη, σύνθετη και για πάντα μεταβαλλόμενη ιστορία. Ορισμός που αρμόζει όμως και στο χαρακτηρισμό της ζωής σε γλώσσα πνευματική, εφόσον ξέρουμε ότι η αλήθεια της κάθε στιγμής είναι στη σχέση, στο ενδιάμεσο, σε κάτι εξ’ ορισμού ρευστό και μεταβαλλόμενο, για παράδειγμα στο τι περνάει ανάμεσα σ’ εμένα που μιλάω και εσένα που μ’ ακούς και όχι στα καθαυτά χαρακτηριστικά μας.

Μάθαμε ότι η ζωή και οι φυσικές μορφές της είναι αποτέλεσμα τυχαίων γεγονότων που πέρασαν από το κόσκινο της μάχης για την επιβίωση. Η πείρα μας διδάσκει επίσης ότι αυτό που ονομάζουμε ζωή εμφανίζεται τυχαία, σαν απρόσμενος επισκέπτης, εκεί που δεν το περιμένουμε. Ανοίγουμε ένα παλιό βιβλίο και η μυρωδιά του πλημμυρίζει τη μνήμη μας με αναμνήσεις. Ένα παιδί μας χαμογελάει και όλη η πλάση είναι στα πόδια μας. Ακούμε μια κουβέντα και σκόρπιες σκέψεις κουμπώνουν η μια στην άλλη και αποκτούν νόημα και οντότητα. Η ζωή είναι πράγματι στα τυχαία γεγονότα που έρχονται αφού περάσουν από το κόσκινο της εμπειρίας ή αλλιώς επιβίωσης: γλιστρά μέσα από λεπτές χαραμάδες που για να υπάρξουν πρέπει κανείς να δεχτεί το απρόβλεπτο, τον συνεχή επαναπροσδιορισμό, την ανανέωση, την τριβή με τα γεγονότα και να αποβάλει την παιδική ασθένεια, να παγιώνει γεγονότα και πρόσωπα, να έχει την ανάγκη να τα σταθεροποιεί, να τα κάνει κτήμα του, να τα συντηρεί αμετακίνητα σαν πίνακες κρεμασμένους σε έναν τοίχο, για να έχει κυριαρχία πάνω τους. Κρυφές χαραμάδες που για να τις αντιληφθεί κανείς, πρέπει να έχει καεί εν μέρει στις αποτυχίες του. Το δικαίωμα δοκιμής και λάθους που αναφέραμε και χωρίς το οποίο δεν υπάρχει ζωή.

Όπως και να το δούμε… όλη η ζωή είναι εξέλιξη και η ζωή είναι τέλεια γιατί τίποτα δεν είναι εντελώς τέλειο…

Τι γιορτάζουμε λοιπόν; Την γέννηση του Δαρβίνου, την έκδοση της θεωρίας της εξέλιξης μέσω της φυσικής επιλογής, την έξοδο από ένα είδος θρησκευτικού σκοταδισμού, την εκπληκτική εξέλιξη των βιοεπιστημών ή απλώς… το μεγαλείο της ζωής;