30/3/08

Ο ΜΙΤΟΣ ΤΗΣ ΑΡΙΑΔΝΗΣ

Régattes, Raoul Duffy

Μου είπαν κάποτε: το παρελθόν είναι αναμνήσεις, το μέλλον όνειρα, μόνο το παρόν μετράει. Μου είχε αρέσει αυτή η κουβέντα γιατί με εμπόδιζε από το να βυθίζομαι υπερβολικά στη «λάσπη» του παρελθόντος ή να τεντώνομαι με άκαμπτη στάση προς το μέλλον. Εδώ και τώρα παίζονται τα πράγματα και παράλληλα ακροβατούμε σε λεπτή ισορροπία μεταξύ του πριν και του μετά της κάθε στιγμής. Γιατί το παρόν δεν είναι η κατάργηση του χρόνου ή ένα αποσπασμένο κομμάτι που πρέπει να καταναλωθεί άμεσα, επί τόπου, σχεδόν ηδονιστικά. Χαράσσεται σε μια συνέχεια, δεν παίρνει από το παρελθόν σαν κλέφτης αφήνοντας πίσω καμένη γη. Θα ήταν εξάλλου σαν να σου είχαν κάνει ένα δώρο και να μην έλεγες ευχαριστώ. Γιατί το παρελθόν σου προσφέρει το δώρο που είναι όλοι οι κομβικοί ανθρώποι που επέτρεψαν η ζωή σου να εφευρίσκεται. Αυτοί δημιουργούν ένα διαχρονικό κρυφό κρίκο που σε τοποθετεί στο παρόν σαν ένα άθροισμα συνόλου και σου δίδει ένα πολύτιμο και εύθραυστο αίσθημα πληρότητας.

22/3/08

WIRKLICHKEIT


Μεταλλαγμένα. Έχουμε ακούσει πολλά σχετικά μ’ αυτά. Δεν υπάρχει Ευρωπαίος που να σέβεται τον εαυτό του και να μη του έχει δημιουργηθεί ένα ενστικτώδες αίσθημα αποστροφής ή επιφύλαξης προς αυτά.

Οι αντιστάσεις μας έχουν όμως υπνωτιστεί μες στη δίνη του καταναλωτισμού και η αρχική φλόγα άρνησης ή επιφύλαξης έχει εξασθενήσει επικίνδυνα. Τα βιολογικά προϊόντα είναι ακριβά, έχουμε συνηθίσει την ύπαρξη των μεταλλαγμένων, σαν τα έπιπλα της καθημερινότητας μας και τα ράφια των σούπερ μάρκετ γεμίζουν με τρόφιμα που όλο και περισσότερο περιέχουν μεταλλαγμένα. Μπορεί στην Ευρώπη να είναι υποχρεωτική η αναγραφή ότι ένα προϊόν περιέχει περισσότερο από 0.9% μεταλλαγμένο προϊόν (πολιτικό κριτήριο και όχι επιστημονικό), αλλά δεν υπάρχει υποχρέωση αναγραφής στα ζωικά προϊόντα.

Τι σας λέει το σλόγκαν “ Τροφή, Υγεία, Ελπίδα”; Είναι δώρο για εσάς από την πολυεθνική, βιοτεχνολογική εταιρεία Monsanto των ΗΠΑ. Ένας κολοσσός 17500 υπαλλήλων που ηγείται παγκοσμίως της αγοράς των γενετικά τροποποιημένων σπόρων, με 1 δις δολάρια κέρδος το 2007 και 7,5 δις δολάρια τζίρο ετησίως. Κρατάει στα χέρια της τα δικαιώματα ευρεσιχτενίας για ~90% των μεταλλαγμένων καλαμποκιών, σόγιας, κόλζας και βαμβακιού που καλλιεργούνται συνολικά σε περίπου 100 εκατομμύρια εκτάρια σε όλο τον κόσμο. Υπέρμαχος, της διαρκούς αγροτικής ανάπτυξης, υπόσχεται μεγάλη απόδοση στις καλλιέργειες, πάντα με σεβασμό στο περιβάλλον και όραμα επάρκειας τροφής για όλο τον πλανήτη. Να κρατήσουμε όλη την ανθρωπότητα ευχαριστημένη αδερφέ και ας ταΐζουμε με μύθους.

Η εταιρεία αυτή δημιουργήθηκε ειδικευμένη αρχικά στη χημική βιομηχανία. Της χρωστάμε προϊόντα όπως το Orange agent, τα οποία χρησιμοποιήθηκε από τον Αμερικανικό στρατό στο πόλεμο του Βιετνάμ. Επίσης, τα PCB (polychlorobiphenyls) που είναι χλωριούχοι οργανικοί ρυπαντές, οι οποίοι χρησιμοποιήθηκαν για 50 χρόνια ως ψυκτικά υγρά πριν απαγορευθούν λόγω μεγάλης τοξικότητας στις αρχές τις δεκαετίας του ‘80, ενώ το γεγονός γνώριζε η Monsanto από το 1937. Συνεχίζουμε με το ζιζανιοκτόνο Round Up, το οποίο διαφήμιζε ως βιοδιασπώμενο και που τελικά αποδείχθηκε εξαιρετικά καρκινογόνο. Στην Ευρώπη απαγορεύθηκε αλλά χρησιμοποιείται σήμερα στη Λατινική Αμερική ... Μήπως οι πρακτικές του παρελθόντος φωτίζουν τις σημερινές;

Φτάνει η διαφήμιση αυτού του μαγαζιού. Εξάλλου η λογική πίσω από τέτοιες εταιρίες είναι απελπιστικά απλοϊκή. Στάσεις αυταρέσκιας, υπεροψίας, ιδιοκτησίας του πλανήτη ολόκληρου, χωρίς υποχρεώσεις, χωρίς δεσμούς με τους ανθρώπους, τη φύση, την ιστορία. Μονάχα ένας νόμος, μια μονάδα, το κέρδος. Προτιμώ λοιπόν να ασχοληθώ με το τι με ενοχλεί στην υπόθεση «μεταλλαγμένα».

Είναι ο κίνδυνος εξάλειψης της (γενετικής) βιοποικιλίας που είναι παγκόσμια κληρονομιά. Μπορεί να υπάρξει μια γη φτωχότερη σε είδη και χωρίς έντομα;

Είναι ότι η χρήση μεταλλαγμένων σπόρων ακυρώνει την κληρονομιά των αγροτικών πρακτικών και κλέβει απ’ τον αγρότη το δικαίωμα να χρησιμοποιεί τους σπόρους του για την επόμενη χρονιά, εφόσον αυτοί είναι στείροι. Έτσι γίνεται δέσμιος της βιοτεχνολογικής εταιρείας χάνοντας την αυτονομία του. Και οι φτωχοί του κόσμου γίνονται έτσι φτωχότεροι, παγιδευμένοι σ’ ένα γρανάζι χωρίς πισωγύρισμα. Την τακτική που ακολούθησαν όλα τα μεγάλα ολοκληρωτικά συστήματα για να εδραιωθούν ακολουθείται και ‘δω και το μοτίβο είναι η αποκοπή από το παρελθόν.

Είναι η επιστήμη που έχει πραγματοποιήσει λίγα βήματα σχετικά με την αξιολόγηση των πιθανών κινδύνων για την υγεία. Μικρή η ανεξάρτητη επιστημονική πληροφόρηση, που δείχνει όμως ότι οι αρουραίοι αντιδρούν αρνητικά σε μεταλλαγμένη τροφή, με αύξηση του επιπέδου σακχάρων στο αίμα, μη φυσιολογικά επίπεδα σε ερυθρά και λευκά αιμοσφαίρια και τέλος ιστολογικές αλλοιώσεις στα νεφρά. Γιατί έχουμε εδώ ένα ωραίο ταχυδακτυλουργικό. Η χρηματοδότηση τέτοιων προγραμμάτων είναι μικρή επειδή θεωρείται ότι ένα διαγονιδιακό (μεταλλαγμένο) φυτό δεν διαφέρει πολύ από τον φυσικό “αδελφό” του άρα δεν θα πρέπει να αποτελεί κίνδυνο για την υγεία. Απ’ την άλλη, τα επιστημονικά δεδομένα που έχει παρουσιάσει η Monsantο, έχουν χαρακτηριστεί ως κακή επιστήμη με κενά στα αποτελέσματα και στα συμπεράσματα τους. Είναι πολλά τα λεφτά... και καταλήγουμε να είμαστε πειραματόζωα.

Που βρισκόμαστε λοιπόν; Κυκλοφορεί το “ακάθαρτο” γονίδιο στα χωράφια του πλανήτη και οι τροφές μας έγιναν μιαρές: η φύση ψεύδεται. Δαγκώνω μια φράουλα όπως την ήξερα από παλιά ή μήπως είναι μια φράουλα με κάτι από ψάρι (για να αντέχει τη παγωνιά); Τι καλαμπόκι είναι αυτό που τρώω; Τι αναφορές έχω λοιπόν; Χάνω σταδιακά τη σπλαχνική μου εμπιστοσύνη στη γη και ...στο πιάτο μου: μια κατάρα που δεν έρχεται απ’ τον ουρανό αλλά από τη γη...

Αν ο άνθρωπος είναι αυτό που τρώει τότε τι καταλήγουμε να είμαστε;

Le Monde selon Monsanto, Marie-Monique Robin, éditions de la Découverte, 6 Mars 2008.

15/3/08

ΧΙΟΥΜΟΡ ΕΙΠΑΤΕ;

Pseudanthias pleurotaenia

“ Τηρώ σιγή ιχθύος και δεν εκφράζομαι”, είπε εκείνος.

“E τότε, γαϊδουρινή υπομονή θα δείξω και θα επιμείνω”, σκέφτηκε εκείνη.

Ψάρι εναντίον γαϊδάρου, σιγή εναντίον υπομονής, τι θα υπερισχύσει;

Πριν βγάλουν και οι δυο κροκοδείλια δάκρυα, ας θυμηθούν ότι καλύτερα είναι να γαϊδουροδένεις παρά να γαϊδουρογυρεύεις...

Ένα δάσος από ανθρώπινες συμπεριφορές και συναισθήματα κατοικημένο από ...ζώα.

10/3/08

CAN'T START A FIRE WITHOUT A SPARK...

Joan Mirό - Catalan landscape -The Hunter (1923)


Φέτος γιορτάζονται στη Γαλλία τα εκατό χρόνια από τη γέννηση και τα ογδόντα χρόνια από το θάνατο, της γαλλίδας παιδοψυχιάτρου Françoise Dolto. Πολλά αφιερώματα σχετικά με το έργο της και τη συμβολή του κυκλοφορούν ήδη στο γαλλικό τύπο και στα βιβλιοπωλεία. Λέω λοιπόν να προσθέσω εδώ την προσωπική μου άποψη. Απλούστατα, γιατί τα γραπτά της, για πολλά χρόνια τώρα, μ’ έχουν συνοδεύσει και διαμορφώσει.

Θα μπορούσα να αναφερθώ εκτενώς στο έργο της, απόσταγμα της μακρόχρονης κλινικής της πορείας με τα παιδιά κάθε ηλικίας, εξάλλου γι’ αυτό διακρίθηκε από τους ειδικούς αλλά και αγκαλιάστηκε από το απλό κοινό.

Θα είμαι όμως περιληπτική σε τρεις προτάσεις κλειδί. Πρώτη πρόταση: το παιδί από τις πρώτες μέρες της ζωής του, πριν καν ανάπτυξει ομιλία, είναι ον επικοινωνίας. Δεύτερη πρόταση: το παιδί έχει απόλυτη ανάγκη να λαμβάνει το νόημα αυτών που συμβαίνουν γύρω του μέσω του λόγου που του προσφέρει ο ενήλικας. Τρίτη πρόταση: η δυναμική μεταξύ γονέων και μεταξύ γονέων και παιδιών καθορίζει την υγιή ψυχοσωματική ανάπτυξη των παιδιών.

Μια ολόκληρη σχολή σκέψης δημιούργησε λοιπόν, τη μετέδωσε με ποικίλους και πρωτότυπους τρόπους, με αποτέλεσμα η διδασκαλία της να γίνει πλέον μέρος των ηθών (στη Γαλλία τουλάχιστον).

Τρεις τελείες…και να σταθώ τώρα σε κάτι λιγότερο γνωστό και εντελώς διαφορετικό.

Πως μπορείς να γίνεις πιστός χριστιανός και να γλιτώσεις από το βάρος των κάθε απαγορεύσεων, των πρέπει, των τελετουργιών, των ενοχοποιήσεων και των απλοϊκών ή πατερναλιστικών εξηγήσεων που σου προσφέρονται συνήθως από τη παιδική ηλικία;

Για χρόνια δεν μπορούσα να απαντήσω σ’ αυτή την ερώτηση. Το θέμα με ξεπερνούσε εντελώς. Βγαίνοντας από μια μη θρησκευτική ανατροφή, το ενδιαφέρον για την πνευματική ζωή αυξανόταν σταδιακά αλλά με πολύ αργό ρυθμό. Είχα συναντήσει βέβαια γραπτά που είχαν γεννήσει μια διανοητική περιέργεια για το πνευματικό, αλλά ως εκεί. Γεμάτες νόημα δεν είχαν όμως προκαλέσει καμιά εσωτερική αλλαγή. Έλεγα λοιπόν ότι θα περιμένω την Θεία Χάρη για να καταλάβω ή να συνειδητοποιήσω το τι σημαίνει η έννοια πνευματικό κτλ.

Ώσπου ήρθε στα χέρια μου η πρόταση της F. Dolto: μια προσέγγιση της χριστιανικής πίστης κάτω από το φως της ψυχανάλυσης. Οι μεταφυσικές αναζητήσεις μου απεγκλωβίστηκαν με τους πρωτότυπους τρόπους σκέψης και ερμηνείας που μου προσφερόταν και μια άλλη πραγματικότητα αποκαλύφθηκε σε μένα. Η προσέγγιση της ανεδείκνυε τελικά τον χριστιανισμό ως μια τρομερή δύναμη ανατροπής.

Επαναστατικό. Τα κείμενα της μου έλεγαν ότι μπορούσα να βρω στις Γραφές ουσιαστική απάντηση στη φυσική ανάγκη να δώσω ένα νόημα, μια συμβολική αξία στις πιο απλές πράξεις ή να προσεγγίσω την έννοια του ιερού και πώς η δίψα για να υψωθείς πνευματικά και να βρεις τον πιο βαθύ εαυτό σου μπορούσε να ικανοποιηθεί πραγματικά. Αρκεί να άφηνες σαν ξένο ρούχο κάθε σύστημα ιδεών που θα λειτουργούσε σαν προστατευτική ασπίδα ή βόλεψη και το οποίο δεν θα σε άφηνε να γεννηθείς σ’ άλλη πραγματικότητα.

Η Françoise Dolto μου άνοιξε τα μάτια σ’ όλα αυτά και πολύ παραπάνω, και της είμαι ευγνωμονούσα για τα αυλάκια που χάραξε στην καρδιά και στο μυαλό μου.

1) Φρανσουάζ Ντολτό, Ζεράρ Σεβερέν, Τα Ευαγγέλια και η πίστη - ο κίνδυνος μιας ψυχαναλυτικής ματιάς, ΕΣΤΙΑ

3/3/08

ALEXEÏ GRIGORIEVITCH STAKHANOV

Στη τελευταία κυριακάτικη Καθημερινή (περιοδικό Κ # 248) έπεσα σ’ ένα αφιέρωμα για τον Ολλανδό Χ. Φαν Μπέινουμ, που είναι εκ πεποιθήσεως άεργος και ζει τα τελευταία 29 χρόνια από τα επιδόματα που του παρέχει το Ολλανδικό κράτος. Δηλώνει απέχθεια για τη μισθωτή εργασία και θεωρεί ότι κανείς δεν πρέπει να εργάζεται για το κέρδος τρίτων.

Δεν σκοπεύω να κρίνω ή να σχολιάσω τη στάση του. Απλός η ιστορία αυτή είναι η αφορμή για να αναφερθώ κάτω από το πρίσμα της προσωπικής μου εμπειρίας, στη μηχανική, επαναλαμβανόμενη εργασία, μια πραγματικότητα που βιώνουν όχι και λίγοι συνάνθρωποι μας.

Γι’ αυτόν που ήταν τυχερός ώστε να μην έχει εργαστεί ποτέ σε τέτοια εργασία, οι παρακάτω γραμμές θα ηχήσουν ίσως περίεργα σαν από άλλο κόσμο. Ίσως νοιώσει και κάπως άβολα που η τύχη τον ευνόησε και δεν χρειάστηκε να περάσει τέτοια δοκιμασία. Γιατί, για δοκιμασία πρόκειται, σχεδόν διαβολικής έμπνευσης. Εξηγούμαι.

Θέλεις να έχεις μια δουλειά, οποιαδήποτε, να έχεις μισθό και σταθερότητα, να ζήσεις, να βοηθάς την οικογένεια σου. Και ο λόγος σεβαστός, δε λέω.

Κάθε μέρα, τους ίδιους δρόμους παίρνεις, τις ίδιες κινήσεις κάνεις, τα ίδια εγκεφαλικά μονοπάτια ακολουθείς, χωρίς έκπληξη με έναν τρόπο εντελώς προβλεπόμενο, μηχανικό. Το διαβολικό twist στην υπόθεση είναι όμως ότι το θεωρείς εντελώς φυσιολογικό!

Ποιος άνθρωπος αντέχει τέτοια μεταχείριση; Εφευρίσκεις λοιπόν τρόπους να διασκεδάσεις την μονοτονία σου, να βάλεις και λίγο από σένα σ’ αυτό που κάνεις. Μιλάς με τους πελάτες, γελάς με τους συναδέλφους, ξετυλίγεις το κουβάρι της καθημερινής ζωής σου, την σκαπουλάρεις όποτε μπορείς και μπορεί να καλλιεργήσεις άθελα σου μια απέχθεια για ό,τι είναι καλή εργασία, ευθύνη, πρωτοβουλία, ζήλο. Ξένες λέξεις γίνονται με τον καιρό αν δεν είσαι υπερήφανος γι’ αυτό που κάνεις.

Τα χέρια δουλεύουν μηχανικά, η παρακεφαλίδα είναι ενεργοποιημένη στο μέγιστο και ο εσωτερικός κατήφορος συνεχίζεται. Παίρνεις συναισθηματική απόσταση μ’ ότι σχετίζεται με τη δουλεία σου, από αυτοάμυνα και ανάγκη αυτοσυντήρησης, δεν σε ενοχλεί πια τίποτα και όσο περισσότερη απόσταση παίρνεις με τα πράγματα, τόσο πιο ελεύθερος νομίζεις ότι είσαι και έχεις την αυταπάτη ότι βρήκες την τέλεια θωράκιση.

Η πραγματική απόσταση που παίρνεις όμως δεν είναι με την εργασία σου αλλά με το πιο βαθύ κομμάτι του εαυτού σου και εκεί βγαίνεις πάντα χαμένος.

Αυτές οι λίγες γραμμές για τους αφανείς ήρωες που είναι γύρω μας και των οποίων, συχνά, δε βλέπουμε την αξία.

1) O Alexeï Grigorievitch Stakhanov (1905-1977) (στη φώτο φαίνεται στο πλάι) είναι ένας φημισμένος σοβιετικός ανθρακωρύχος, οι εργασιακές επιδώσεις του οποίου εξυμνήθηκαν από τη σοβιετική προπαγάνδα ως παράδειγμα προς μίμηση. Η προαγωγή της προσωπικής αυτοθυσίας και ευγενούς άμιλλας μεταξύ των εργαζομένων για το καλό του κόμματος πήρε το όνομα στακανοβισμός.

2/3/08

ΜΑ ΤΡΕΛΑΘΗΚΑΝ ΑΥΤΟΙ ΟΙ ...ΓΑΛΑΤΕΣ;


Κοιτάξτε καλά τη φωτογραφία.
Να προτείνω κάτι;

Βήμα 1. Αλατοπιπερώστε τα μπουτάκια του βατράχου και τηγανίστε τα σε βούτυρο πάνω σε δυνατή φωτιά για 10 λεπτά περίπου.

Βήμα 2. Ψιλοκόψτε κρεμμυδάκι ξερό και σκορδάκι και ρίξτε τα στο τηγάνι. Σκεπάστε και αφήστε το σε χαμηλή φωτιά για ακόμα 5 λεπτά.

Βήμα 3. Πριν σερβίρετε πασπαλίστε με ψιλοκομμένο μαϊντανό και τοποθετήστε στο πλάι τεμάχια λεμονιού.

Είναι μεσημέρι, σας άνοιξα την όρεξη;