26/6/07

ΠΑΓΕΤΩΝΑΣ TRIFT


Ο Παγετώνας του Trift στις Άλπεις στο Καντόνιο της Βέρνης της Ελβετίας είναι άλλο ένα τρανταχτό παράδειγμα των επιπτώσεων των κλιματικών αλλαγών. Οι φωτογραφίες πάρθηκαν από το ίδιο σημείο το 1948, το 2004 και το 2005 (αριστερά προς δεξιά) και δείχνουν την δραματική και σταθερή υποχώρηση του παγετώνα. Μέσα σε ένα χρόνο (2004/2005) η γλώσσα του υποχώρησε κατά 216 μέτρα.......

17/6/07

FRACTUS



Ένα φράκταλ είναι ένα γεωμετρικό σχήμα, μια καμπύλη ή μια επιφάνεια, ακανόνιστης μορφής ή αλλιώς τεμαχισμένο, εξ’ oυ και η ρίζα του ονομαστός του fractus που σημαίνει σπασμένο στα λατινικά. Ένα τέτοιο αντικείμενο δεν περιγράφεται με κλασική γεωμετρία και έχει την εξής ιδιότητα: σε οποιαδήποτε κλίμακα και να το εξετάσουμε παραμένει ίδιο. Δηλαδή, εάν εστιάσουμε σε μια λεπτομέρεια του σχεδίου ή αντίθετα μεγεθύνουμε το σχέδιο, ξαναβρίσκουμε και πάλι το σχέδιο ολόκληρο.

Ενδιαφέρον έχει ότι τα fractal δεν είναι μόνο μαθηματικά προϊόντα ή ακόμα προϊόντα τέχνης αλλά και στη φύση παρατηρούνται σχήματα που παραπέμπουν σ'αυτά, όπως τα σύννεφα, οι νιφάδες του χιονιού, το κουνουπίδι, τα βουνά, το δίκτυο ποταμών ή αγγείων, το μπρόκολο κτλ. Τα δέντρα και η φτέρη σχεδόν κατατάσσονται στα φράκταλ- το κλαδί ενός δέντρου ή το φύλλο μιας φτέρης είναι μικρογραφίες ενός συνόλου, όμοιας αν όχι ίδιας φύσης.

1) Εικόνες: κουνουπίδι Romanesco, ιταλικής προέλευσης (αριστερά) και εικόνα του Mantelbrot (δεξιά), 2) Ιστότοπος περί fractals εδώ από το Πανεπιστήμιο του Υαλε (στα αγγλικά).

12/6/07

ΑΝΑΤΡΟΠΗ

Η εικόνα που έχουμε για τον άνθρωπο του Neandertal έχει αλλάξει πολύ κατά την διάρκεια της σύγχρονης ιστορίας. Ανακαλύφθηκε το 1856 κοντά στο Dusseldorf της Γερμανίας στην κοιλάδα Neander, και το παρουσιαστικό του που θυμίζει περισσότερο πίθηκο από ότι άνθρωπο (κυρτή πλάτη, μεγάλο δάχτυλο του ποδιού αντικριστό όπως στους μεγάλους πιθήκους, χαμηλό κούτελο, το οφρυακό τόξο να προεξέχει, παχιά χείλη, μακριά χέρια και φαρδιές πλάτες) τον κατέταξε αρχικά σαν ένα λάθος της εξέλιξης, έναν μη άνθρωπο που δεν έχει καμία σχέση με τον σημερινό Homo sapiens.
Γύρω στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η εικόνα του αλλάζει και ο Homo sapiens neandertalis πλέον δεν είναι μια κατώτερη ανθρώπινη μορφή αλλά άλλο ένα στάδιο στην εξέλιξη του ανθρώπου, μια άλλη μορφή μεταξύ του Homo erectus και του Homos sapiens. Αυτή η καινούργια αξιολόγηση βλέπει τα ιδιαιτέρα χαρακτηριστικά του ως μια βέλτιστη προσαρμογή στο ιδιαίτερα κρύο ευρωπαϊκό κλίμα στο οποίο ζούσε, τον θεωρεί εξαιρετικό κυνηγό, με έναν πολιτισμό που συνδέεται με σύνθετη σκέψη και ίσως γλώσσα αφού ανακαλύφθηκαν τάφοι, πολύπλοκα πέτρινα εργαλεία, στολίδια και κοσμήματα και τα ανατομικά στοιχεία της στοματικής κοιλότητας δεν αποκλείουν την ανάπτυξη λόγου.
Από που προήλθαν, γιατί εξαφανίστηκαν, ποια ήταν η σχέση τους με τους Ηomo sapiens τους μοντέρνους; Από το 1980, η γενετική και οι βελτιωμένες μέθοδοι χρονολόγησης έχουν απαντήσει σε μερικά ερωτήματα αφήνοντας όμως άλλα στο σκοτάδι. Έτσι, ξέρουμε τώρα ότι ο Neandertal είναι ένας απόγονος του Ηomo erectus ηλικίας 300 000 χρόνων, ο οποίος εγκαταστάθηκε σε όλη την Ευρώπη. Σε αντίθεση, ο μοντέρνος άνθρωπος, Ηomo sapiens ξεκίνησε από την Μέση Ανατολή περίπου 100 000 χρόνια πριν. Η Γηραιά Ήπειρος ήταν λοιπόν Nεανδερταλική πριν γίνει δικιά μας 40 000 χρόνια πριν. Έτσι, για δεκάδες χιλιάδες χρόνια, οι άνθρωποι του Neandertal και oι μοντέρνοι άνθρωποι ζούσαν δίπλα-δίπλα και ίσως αναμείχθηκαν.
Η σχέση μεταξύ των δυο πληθυσμών εξιχνιάζεται σε μοριακό επίπεδο τα τελευταία χρόνια και τα αποτελέσματα που βγαίνουν είναι διφορούμενα. Από την μια φαίνεται πως δεν υπήρξε ανάμειξη ή και αν έγινε ήταν σε περιορισμένη έκταση χωρίς να δώσει σημερινούς απόγονους. Από την άλλη, βρέθηκε πρόσφατα ότι ένα γονίδιο η microcephalin (MCPH1) το οποίο ρυθμίζει το μέγεθος του εγκεφάλου κατά την ανάπτυξη και το οποίο φέρουν το 70% των σημερινών ανθρώπων είναι κληρονομιά 37 000 ετών από ένα πολύ αρχαϊκό πληθυσμό, και ένας πιθανός υποψήφιος είναι ο άνθρωπος του Neandertal. Ενδιαφέρον, αν σκεφτεί κανείς ότι αυτό το γονίδιο σχετίζεται με την εγκεφαλική ανάπτυξη: αφού αντιπροσώπευσε την βλακεία φαίνεται πως ο άνθρωπος του Neandertal συνδέεται με την ανάπτυξη της νοημοσύνης του σημερινού ανθρώπου.....

1) “Un Neandertalien dans le metro” par Claudine Cohen, Seuil
2) Φωτογραφία από
αναπαράσταση του προσώπου ενός παιδιού του Neandertal, το κρανίο του οποίου ανακαλύφθηκε στην Gibraltar, 1926. Δεν φαίνεται το πρόσωπο του απίστευτα ανθρώπινο και γλυκό;
3) Ένα σχετικό
vτοκυμαντέρ του BBC για την εξέλιξη του ανθρώπου, το οποίο παρουσιάζει ένας από τους επιστήμονες που ανακάλυψαν την Lucy. Με πολλές λεπτομέρειες που δεν είναι ευρέως γνωστές.

8/6/07

ΕΜΒΙΑ ΟΝΤΑ

Frans Snyders: Dogs fighting in a wooded clearing (17ος αιώνας)

Κίνηση-Αναπνοή-Ερεθιστικότητα-Ανάπτυξη
Αναπαραγωγή-Απέκκριση-Πρόσληψη τροφής
Αυτά είναι τα χαρακτηριστικά των έμβιων όντων
απ'το βιβλίο "ΤΑ ΑΝΑΛΕΚΤΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ SCHOTT" Ben SCHOTT, εκδόσεις ΚΑΣΤΑΛΙA

5/6/07

ΧΡΩΜΑ: ΛΕΥΚΟ

Pterophorus pentadactyl

Φτερωτή άσπρη πεταλούδα ή λευκό αγγελάκι;

1/6/07

ΖΩΗ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΣ

"The triumph of death" Pieter Bruegel l'Ancien, 1562

Το να πεθάνεις είναι μέρος της ζωής. Και όσοι φοβούνται το θάνατο είναι επίσης αυτοί που φοβούνται την ζωή” λεει ηρωικά ο Clark Gable στην ταινία Misfits. Αυτή η στενή σχέση μεταξύ ζωής και θανάτου, όπου το ένα δεν υπάρχει χωρίς το άλλο, είναι μια αλήθεια τουλάχιστον στο βιοχημικό επίπεδο λειτουργίας του έμβιου κόσμου. Κι’ αυτή η αλήθεια ρίχνει ένα διαφορετικό φως στην αντίληψη που έχουμε για το θάνατο και την γήρανση. Αντί να σηματοδοτεί το τέλος της ζωής, μια κατάπτωση του οργανισμού όπου η ζωτική δύναμη σιγά-σιγά εξαντλείται και σβήνει σαν κερί, η γήρανση και ο θάνατος γίνονται προϋπόθεση για τη ζωή.

Ξέρουμε εδώ και πολύ καιρό ότι εκατομμύρια από τα κύτταρά μας πεθαίνουν κάθε μέρα για να αντικατασταθούν από νέα κύτταρα. Τα κύτταρα που αποχωρούν δεν πεθαίνουν όμως από γηρατειά αλλά αυτοκτονούν, βάζοντας σε εφαρμογή την διαδικασία προγραμματισμένου κυτταρικού θανάτου που λέγεται απόπτωση. Γιατί να είναι προγραμματισμένη αυτή η διαδικασία και το κύτταρο να μην εξαντλεί τις δυνατότητες του; γιατί ένα «γέρικο» και δυσλειτουργικό κύτταρο είναι επικίνδυνο για τον οργανισμό. Η κυτταρική μεμβράνη τρυπιέται και συστατικά που είναι συνήθως μέσα στο κύτταρο διαχέονται έξω προκαλώντας φλεγμονή η οποία μπορεί να βλάψει και να προκαλέσει την νέκρωση διπλανών υγειών κυττάρων. Αντίθετα, η απόπτωση επιτρέπει την επιλεκτική και «καθαρή» απόσυρση των γέρικων κυττάρων. Αλλά η δυνατότητα προγραμματισμένου κυτταρικού θανάτου, είναι αναγκαίο γεγονός όχι μόνο για την απόσυρση και ανανέωση κυττάρων. Για παράδειγμα, χάρη σ’ αυτή, έχουμε δάκτυλα στα χέρια και στα πόδια. Η επιλεκτική μείωση των κυττάρων που βρίσκονται ανάμεσα απ’τα δάκτυλα κατά την εμβρυακή ζωή μας αποτρέπει να έχουμε χέρια και πόδια σαν πέλματα. Επιπλέον, ο προγραμματισμένος κυτταρικός θάνατος είναι από τους πρώτους μηχανισμούς ανοσοποιητικής απάντησης των αρχέγονων μυκήτων, αφού μολυσμένα από ιό κύτταρα πυροδοτούν το πρόγραμμα αυτοκτονίας για να καταστρέψουν το δικό τους DNA σταματώντας έτσι την μετάδοση του ιού σε άλλα ανέπαφα κύτταρα. Τέλος, δυσλειτουργίες στον μηχανισμό απόπτωσης όπως αναστολή του φαινομένου συντηρεί καρκινικούς όγκους: τα καρκινικά κύτταρα δεν πεθαίνουν, συσσωρεύονται και δημιουργούν όγκους. Αντίθετα υπερβολική διέγερση του φαινομένου είναι η αιτία για ασθένειες νευρολογικής φύσης (νόσος Alzheimer), όπου οι νευρώνες πεθαίνουν ενώ δεν έχουν την δυνατότητα να αναπληρωθούν όπως τα κύτταρα του δέρματος .

Ζώη και θάνατος, δυο άλογα που τα έχουν ζέψει στο ίδιο αλέτρι.