30/4/07

ΦΘΙΝΟΠΩΡΙΝΟ ΚΛΑΔΕΜΑ

Η ωρίμανση του εγκεφάλου κατά την διάρκεια της εφηβείας είναι μια σχετικά καινούργια έννοια. Χάρη στις τεχνικές σάρωσης/ απεικόνισης, ξέρουμε ότι ο έφηβος δεν έχει έναν εγκέφαλο ενήλικα εγκλωβισμένο σε σώμα που αλλάζει. Αντίθετα, σ’ αυτή την φάση ανάπτυξης, ο εγκέφαλος περνάει μια δεύτερη σημαντικότατη φάση ωρίμανσης, η οποία είναι όμως διαμετρικά αντίθετη με την πρώτη που συναντάμε στην βρεφική και παιδική ηλικία. Έτσι μετά από μια αστρονομική αύξηση νευρικών διασυνδέσεων, σαν κλαδιά ενός δέντρου που πετάνε συνέχεια διακλαδώσεις, παρατηρείται στην εφηβεία μια μείωση της πυκνότητας της φαιάς ουσίας (το σκεπτόμενο μέρος του εγκεφάλου), που σε μερικές περιοχές μπορεί να φτάσει και 40% σ’ ένα χρόνο.
Τι συμβαίνει; Γίνεται ένα ξεκαθάρισμα μεταξύ των διασυνδέσεων που υπάρχουν- ποιες θα επικρατήσουν και ποιες θα αχρηστευθούν και θα εξαφανιστούν. Κάτι σαν το φθινοπωρινό κλάδεμα, με γνώμονα την φράση «χρησιμοποίησε το ή πέτα το». Έτσι, ένας νέος που κοιτάει όλη μέρα τηλεόραση θα ευνοήσει άλλο νευρικό δίκτυο από έναν άλλον νέο που ασχολείται με μουσική, αθλητισμό κτλ. Θα λέγαμε λοιπόν πως στο ξεκίνημα της ζωής μας, ο εγκέφαλος μας προσφέρει πληθώρα δυνατοτήτων εκμάθησης, πολύ περισσότερες από ότι θα αξιοποιήσουμε ποτέ, για να εστιάσει κατόπιν σε ορισμένες διασυνδέσεις που θα προτιμηθούν.
Τι όφελος υπάρχει και εξελιχτήκαμε έτσι; Αποκτάμε ταχύτητα επεξεργασίας δηλαδή αποτελεσματικότητα. Ένας 15αρης θα έχει πολύ περισσότερες δυνατότητες από έναν τριαντάρη, όμως ο τελευταίος θα έχει έναν εγκέφαλο που επεξεργάζεται πολύ πιο γρήγορα. Είναι σαν να συγκρίνεις ένα αυτοκίνητο που για να φτάσει στο προορισμό του περνάει από δρόμους και δρομάκια δοκιμάζοντας διαδρομές και ένα άλλο αυτοκίνητο που για τον ίδιο προορισμό επιλέγει αυτοκινητόδρομο. Και η εξέλιξη ζητάει ταχύτητα.
Πόσο καιρό διαρκεί αυτό το «κλάδεμα» και πως διαδραματίζεται; Η ωρίμανση του ανθρώπινου εγκεφάλου δεν γίνεται σε όλα τα κέντρα συγχρόνως αλλά σταδιακά, ακολουθώντας την εξελικτική πορεία του εγκεφάλου: πρώτα ωριμάζουν τα κέντρα που αφορούν βασικές λειτουργίες (όπως αισθητηριακές και κινητικές λειτουργίες) κατόπιν τα κέντρα που έχουν να κάνουν με τον προσανατολισμό, την ανάπτυξη του λόγου και την προσοχή και τέλος αυτές που αντιστοιχούν σε πιο σύνθετες και πιο εξελιγμένες λειτουργίες όπως κινητικός συγχρονισμός, συγκέντρωση, οργάνωση, όπου η διαδικασία ωρίμανσης διαρκεί έως τα 20 – 25 δηλαδή δεν είναι ολοκληρωμένη κατά την εφηβεία!
Πως λοιπόν να έχουμε υπερβολικές απαιτήσεις συμπεριφοράς και υπευθυνότητας από τους εφήβους; Μήπως καμιά φορά ζητάμε κάτι που είναι αδύνατο να δώσουν; Ίσως είναι καλύτερα να εμπιστευθούμε την αγάπη που νοιώθουμε γι’ αυτά και να προσέξουμε την ποιότητα του χρόνου που περνάμε μαζί τους αποφεύγοντας να είμαστε απόλυτοι στη κρίση ενός νέου που τελικά είναι υπό πλήρη διαμόρφωση!
2) Nouvel Obs. no 2132

26/4/07

ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΜΟΝΤΕΛΑ

Spider close up

Insect praying-chinese zorak mantis

Αναρωτιέστε πως μπορείτε να τραβήξετε τέτοιες φωτογραφίες, ώστε να πετύχετε την πόζα που θέλετε;
Εκτός από τύχη, μπορείτε να πιάσετε ένα έντομο (ακόμα και με διχτάκι), να το βάλετε σε κουτάκι και μετά στο ψυγείο για τουλάχιστον 20 λεπτά. Σ' αυτό το χρονικό διάστημα ετοιμάζετε την φωτογραφική μηχανή και στήνετε το ντεκόρ που επιθυμείτε. Τοποθετείτε το έντομο και τραβάτε. Το μοντέλο θα δείχνει εντελώς φυσικό και καθόλου ξεπαγιασμένο ή ζαλισμένο!

Υ.Γ. Αν υπάρχει άλλος τρόπος παρακαλώ γράψετε το παρακάτω.

24/4/07

ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ ΜΕΤΡΑΕΙ Τ’ΑΣΤΡΑ......


Στην κλίμακα των φρούτων,
Η Γη έχει το μέγεθος ενός κερασιού,
Ο Ερμής θα ήταν ένα φραγκοστάφυλο,
Η αστραφτερή Αφροδίτη ένα σταφύλι,
Ο Άρης, ο μαχητής, ένα μαύρο φραγκοστάφυλο,
Ο Δίας, ο μέγας, ένα καρπούζι,
Ο Κρόνος, των δακτυλίων, ένα πεπόνι,
Ο αεριώδης Ουρανός ένα ροδάκινο,
Ο Ποσειδώνας ένα μανταρίνι,
Και ο Πλούτωνας, ο τελευταίος, ένα φραγκοστάφυλο,
Και ο Βασιλιάς Ήλιος;
Μένει εκτός, λόγω μεγέθους!!!
Στην φωτογραφία, ξεκινώντας από μπροστά, οι πλανήτες είναι κατά σειρά ο Ερμής, η Αφροδίτη, η Γη, ο Άρης, ο Δίας, ο Κρόνος, ο Ουρανός, ο Ποσειδώνας, και ο Πλούτωνας.

23/4/07

ΜΙΑ ΒΙΟΧΗΜΙΚΗ ΣΥΝΩΜΟΣΙΑ

Φωτογραφία/ Τελετή μύησης στα νησιά Malawi

Οποίος έχει ζήσει εφήβους έχει σίγουρα συναντήσει τουλάχιστον μια από τις εξής καταστάσεις: ξεσπάσματα διάθεσης τους σε ανύποπτη στιγμή, δυσκολία να αποφασίσουν ή να ξεκαθαρίσουν τι προτιμούν ή ακόμα επιμονή σε συμπεριφορές που είναι ακραίες ή ακόμα βλαβερές για τους ίδιους. Θα λέγαμε ότι ο έφηβος είναι μια προσωπικότητα αναστατωμένη, κατ’ εξοχήν αποπροσανατολισμένη και συνάμα απόλυτη. Οι επιστήμονες έχουν για καιρό αποδώσει την ιδιαιτερότητα αυτής της περιόδου στην ορμονική πυριτιδαποθήκη που ξεχύνεται στο σώμα των εφήβων. Όντως, η παραγωγή των θηλυκών οιστρογόνων και της αρσενικής τεστοστερόνης σ’ αυτή την ηλικιακή περίοδο είναι καθοριστικοί παράγοντες. Εκκρίνονται αντίστοιχα από τις ωοθήκες και τους όρχεις και διεγείρουν την φυλετική ανάπτυξη, δηλαδή την ωρίμανση του αναπαραγωγικού συστήματος, τα δευτερογενή σεξουαλικά χαρακτηριστικά και συμβάλουν στην ανάπλαση του σώματος από παιδικό σε σώμα ενήλικα. Παράλληλα όμως, η σχέση μεταξύ εγκεφάλου και ορμονών τροφοδοτεί την διάθεση των εφήβων προς έντονα συναισθήματα. Από τους επινεφριδιακούς αδένες παράγονται μια σειρά από σεξουαλικές ορμόνες που επιδρούν έντονα στον εγκέφαλο, ιδίως στην περιοχή που ελέγχει τα συναισθήματα, επηρεάζοντας την παραγωγή νευροδιαβιβαστών όπως η σεροτονίνη, οι οποίοι με την σειρά τους επηρεάζουν την διάθεση και την ευερεθιστότητα του ατόμου. Οι νέοι αισθάνονται πιο εύκολα έντονα συναισθήματα αλλά και αναζητούν καταστάσεις όπου θα νοιώσουν έντονα. Μια λεπτή ισορροπία μεταξύ της υγιούς περιέργειας και της επικίνδυνης συμπεριφοράς. Όλα αυτά όταν τα κέντρα του εγκεφάλου που θα μπορούσαν να ελέγξουν ακραίες και επικίνδυνες συμπεριφορές δεν έχουν ακόμα ωριμάσει. Μία βιοχημική συνωμοσία για μια πιο έντονη αλλά και πιο επικίνδυνη ζωή.......

18/4/07

ΚΑΡΔΙΑ ΛΙΒΕΛΛΟΥΛΗΣ

φωτογραφία
Δεν είναι όμορφη αυτή η φωτογραφία; Απεικονίζει δυο λιβελλούλες που ζευγαρώνουν και τα σώματα τους σχηματίζουν μια καρδιά. Το αρσενικό (επάνω) έχει ακινητοποιήσει την θηλυκιά (κάτω) χάρη σε μια μικρή δαγκάνα που έχει στην άκρη της κοιλιακής χώρας του και με την οποία πιάνει το πίσω μέρος του κεφαλιού της. Απ’ την άλλη, η θηλυκιά λιβελλούλη αναδιπλώνει την κοιλιά της για να μαζέψει με την άκρη της το σπέρμα του αρσενικού που βρίσκεται σε μια απόφυση κοντά στο θώρακα. Και ιδού το σχήμα καρδιάς.

13/4/07

Μ’ΑΓΑΠΑΕΙ, ΔΕΝ Μ’ΑΓΑΠΑΕΙ, Μ’ΑΓΑΠΑΕΙ, ΔΕΝ Μ’ΑΓΑΠΑΕΙ......


Προσέξατε στο κέντρο της μαργαρίτας τα ελικοειδή σχήματα που υπάρχουν και πηγαίνουν προς δυο κατευθύνσεις; Eίναι ίσα τις περισσότερες φορές με 21 στη μια κατεύθυνση και 34 στην άλλη. Στα μικρότερα λουλούδια οι αντίστοιχοι αριθμοί είναι 13 και 21. Οι αριθμοί αυτοί δεν είναι τυχαίοι. Αντιστοιχούν σε δυο συνεχόμενους αριθμούς στην ακολουθία Φιμπονάτσι (Fibonacci). Η ακολουθία αυτή είναι μια ακολουθία αριθμών που ορίζονται από έναν αναδρομικό τύπο (κάθε αριθμός είναι το σύνολο των δυο προηγούμενων) και οι πρώτοι όροι της ακολουθίας είναι: 0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144... Το πηλίκιο δύο διαδοχικών αριθμών Φιμπονάτσι τείνει στην χρυσή τομή Φ, ένα μυθικό αριθμό, ο οποίος δηλώνει μιά αναλογία που ισούται περίπου με 1,618. Αριθμοί Φιμπονάτσι υπάρχουν σε όλα τα σύνθετα λουλούδια, δηλαδή λουλούδια που αποτελούνται από την συναρμολόγηση πολλών άλλων λουλουδιών όπως οι ηλίανθοι, το χαμομήλι, η πικραλίδα αλλά και στην ελικοειδή κατάταξη του φυλλώματος ή των σπόρων, στο κουκουνάρι, στον ανανά κτλ... Η σημασία αυτών των αριθμών για τα φυτά έχει σχέση με την βέλτιστη αποτελεσματικότητα κατά την διαδικασία ανάπτυξης τους.
1) Πλήρες σχετικός δικτυακός τόπος
2) Κατάταξη φυλλώματος και ακολουθία Φιμπονάτσι

12/4/07

Ο ANCHISAURUS ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

To πιο εντυπωσιακό συμπέρασμα από πρόσφατη μελέτη του γενεαλογικού δέντρου 4500 σημερινών ειδών θηλαστικών είναι πως η διαφοροποίηση τους, η οποία επέτρεψε την εμφάνιση του είδους μας, ξεκίνησε πριν ~93 εκατομμύρια χρόνια, πολύ νωρίτερα από την εξαφάνιση των δεινοσαύρων (~75 εκατομμύρια χρόνια πριν). Δεν είναι λοιπόν, όπως πιστεύαμε, ο ξαφνικός αφανισμός των μεγάλων σαυροειδών αρπακτικών που επέτρεψε στα θηλαστικά να εξελιχτούν, μάλλον θα το έκαναν ούτως ή άλλως.

Bininda-Emonds OR et al., Nature, 446 (7135), 507-12

9/4/07

ΠΩΣ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ

Michelangelo Buonarroti: The Creation of Adam

Διάβασα πρόσφατα ένα άρθρο σχετικά με την νέα μορφή του κινήματος στην Αμερική υπέρ της θεωρίας του «Ευφυούς Σχεδίου». Αυτό το κίνημα υποστηρίζει ότι η ζωή στη γη είναι το προϊόν μιας μη αναγνωρισμένης Ευφυούς Δύναμης, που καμία φορά προτείνεται ότι είναι ο Θεός, καταδικάζει την θεωρία της εξέλιξης των ειδών, συμπεριλαμβανόμενου και του ανθρώπου και ερμηνεύει κατά γράμμα την Βίβλο αρνούμενη ακόμα και την ιστορία της Γης. Όλα αυτά ανοιχτά και φωναχτά όταν πρωτοεμφανίστηκαν την δεκαετία του 1960. Σήμερα, οι υποστηριχτές παρουσιάζονται πιο καμουφλαρισμένοι σε ένα περιτύλιγμα επιστημονικής εγκυρότητας με αίτημα να γίνεται η διδασκαλία του δόγματος στο μάθημα της βιολογίας ως μια εναλλακτική επιστημονική άποψη στην θεωρία της εξέλιξης - μια μη κατευθυνόμενη διαδικασία που περιγράφει τις αλλαγές των έμβιων μες στο χρόνο από τις πρώτες μορφές έως τις σημερινές μορφές ζωής. Και απ’ ότι φαίνεται, αυτή η διαμάχη δεν είναι μόνο θλιβερό προνόμιο των υπερσυντηρητικών Αμερικανών ευαγγελιστών, αλλά εκπατρίζεται και σε άλλες χώρες του Δυτικού κόσμου ακόμα και σε εβραϊκούς ή ισλαμικούς κύκλους, οι τελευταίοι κυρίως στην Τουρκία.

Και εδώ ‘ρχεται η κλασική ερώτηση «Μπορώ να πιστεύω στο Θεό και στην Επιστήμη;” Λάθος αντιπαράθεση. Κατ’ αρχήν, δεν μπορείς να λες ότι πιστεύεις στην επιστήμη. Η επιστήμη απαντάει στα πως και όχι στα γιατί και βασίζεται στην εμπειρική γνώση και όχι στην πίστη (ή στην φιλοσοφία). Ένα παράδειγμα απλοϊκό: τα επιστημονικά πως που αφορούν ένα πορτοκάλι θα είναι σχετικά με τα γονίδια του, τα κύτταρα του, την εξέλιξη του, τους φυσικούς περιορισμούς του κτλ. Ενώ η ερώτηση γιατί προϋποθέτει ένα προσχέδιο, ένα νόημα. Που δεν είναι άλλο από αυτό που του δίνουμε εμείς προσωπικά, αφού όλα στην ζωή είναι συνάρτηση του τρόπου που κοιτάμε και αντιλαμβανόμαστε (μια καθόλου σοβαρή ερώτηση γιατί για το πορτοκάλι θα ήταν «γιατί είναι χωρισμένο σε τεμάχια» και η αντίστοιχα απάντηση: «για να μοιράζεται πιο εύκολα σ’ όλη την οικογένεια !!!!»). Βέβαια ακόμα και αν απαντάει μόνο στα πως, μπορεί καμιά φορά η επιστήμη να συγκρουστεί επιφανειακά με την πίστη (όπως εάν πιστεύεις ότι η ηλικία της γης είναι 6 000 χρόνων). Όμως η επιστημονική μελέτη σε βάθος του πως σχετικά με το έμβιο κόσμο και το σύμπαν ευαισθητοποιεί τον παρατηρητή, αλλάζει την αντίληψη του για τον κόσμο και τον εαυτό του και τον οδηγεί να αναρωτηθεί για το γιατί της απαρχής του σύμπαντος και το γιατί του νοήματος της ανθρώπινης ύπαρξης. Η ορθότερη στάση είναι μάλλον να αποδίδουμε στο Θεό αυτό που του ανήκουν και στην επιστήμη αυτά που της ανήκουν καταδικάζοντας κάθε αντιδραστική διεκδίκηση προς πάσα κατεύθυνση.
Nouvel Observateur, no 2204, Complot contre Darwin