7/1/08

ΠΕΡΙΕΡΓΕΙΑ

Πρόταση χοντροκομμένης πνευμα-τικής άσκησης: ας χωρίσουμε ενστικτώδως μέσα στο μυαλό μας από την μια όσα γνωρίζουμε, ή νομίζουμε ότι γνωρίζουμε, και από την άλλη όσα σίγουρα δεν ξέρουμε.

Τι διαισθανόμαστε;

Απ’ την μια πλευρά πνέει άνεμος ησυχίας, ηρεμίας, εμπιστοσύνης, σιγουριάς. Αλλά δεν πολυθέλουμε να κοιτάξουμε προς τα ’κει γιατί δεν υπάρχει στοιχείο έκπληξης, τα ξέρουμε ήδη όλα! Η μεριά που μας καιει, και προς την οποία δεν μπορούμε να αντισταθούμε στο να κοιτάξουμε είναι η μεριά με τα άγνωστα, και τα ερωτηματικά, εκεί που νοιώθουμε λίγο πιο ανήσυχοι, εκεί που αναρωτιόμαστε τι κρύβεται, τι συμβαίνει, τι μπορούμε να συναντήσουμε και πώς λειτουργεί.

Είναι σαν να ακούμε θόρυβο πίσω από μια κλειστή πόρτα και αν δεν εντοπίσουμε αμέσως την πηγή του ήχου νιώθουμε περιέργεια, ανυπόμονοι να δούμε τι συμβαίνει. Και δεν υπάρχει περίπτωση να παραβλέψουμε το κάλεσμα αυτό.

Η περιέργεια οδηγεί παντού...στο να ακούμε πίσω απ’ τις πόρτες...να κρυφοκοιτάζουμε απ’την κλειδαρότρυπα...μέχρι στο να ανακαλύπτουμε την Αμερική, ή ...το φεγγάρι. Και σ’ αυτή την δίψα προς το άγνωστο βρίσκεται η κινητήρια πρωτόγονη δύναμη των ανακαλύψεων και της επιστήμης. Και αυτή τροφοδοτεί με άλλον έναν τρόπο την ικανότητα θαυμασμού που όλοι έχουμε μέσα μας. Χωρίς ανάγκη αποδοτικότητας, άμεσης χρησιμότητας ή εφαρμογής, αναγνώρισης απ’ το σύνολο, πλουτισμού ή άμεσης ανταπόκρισης σε θέματα ζωής και θανάτου.

Επιστήμη: μια ελεύθερη, μακρόχρονη και συστηματική περιέργεια;



1) Rémy Cogghe (1854 – 1953), Madame reçoit, 1908.
2) Ce qu'on sait et ce qu'on ne sait pas, Brigitte Labbé et Michel Puech, Les Goûters Philo, Collection Milan

7 σχόλια:

  1. Θα προσθέσω ότι η περιέργεια η επιστημονική εκτός από γοητευτική μπορεί να είναι και επικίνδυνη...όχι όμως με την έννοια που αντιλαμβανόμαστε τον κίνδυνο αλλά πραγματική απειλή για την ηρεμία ενός ανήσυχου μυαλού.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Η περιέργεια σκότωσε τη γάτα! Δεν ξέρω αν αυτό είχε κατα νου ο A.F.Chalmers οταν αποφάσισε να βάλει στο εξώφυλλο του βιβλίου του με τίτλο "τι είναι αυτό που το λέμε επιστήμη" μια γάτα με αινιγματικό χαμόγελο.
    Όπως λέει και ο επιμελητής του βιβλίου κ.Αριστείδης Μπαλτάς "...αυτό που το λένε επιστήμη εξακολουθεί να διαφεύγει".

    Βιολόγε, πραγματική απειλή ενός ανήσυχου μυαλού είναι η ηρεμία του. Ψευδής η πρότασή μου έτσι κι αλλιώς γιατί ενα ανήσυχο μυαλό ποτέ δεν θα βρεί ηρεμία. Και αν ποτέ τη βρεί, θα πάψει να είναι ανήσυχο.

    Καλή αρχή!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. @Βιολόγος.
    Επειδή ξέρω ότι η επιστημονική περιέργεια εκφράζεται σε μικρά βήματα προς τα μπρος και πολλά βήματα στάσιμα ή προς τα πίσω, όπως και επίσης ότι η όλη διαδικασία αναζήτησης δεν σταματάει ποτέ αφού πηγαίνουμε από το ένα ερώτημα στο άλλο, θα προτιμούσα να πω ότι η επιστημονική περιέργεια σου κυριεύει το μυαλό και τον τρόπο σκέψης και ναι ίσως αυτό να είναι επικίνδυνο για την ησυχία του μυαλού.

    @soduck.
    Νομίζω ότι αυτό που λένε επιστήμη ή επιστημονική προσέγγιση δεν είναι τόσο ασαφές πλέον και η τελική μου ερώτηση στο κείμενο ήταν μάλλον ρητορική. Μου άρεσε που θυμήθηκες μια κλασσική εγγλέζικη έκφραση “curiosity killed the cat” και σου απαντάω με την κλασσική απάντηση “ but satisfaction brought him back”.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Νάμαι και εγώ που μόλις σε ανακάλυψα.
    Έχει πολύ μεγάλο κοινωνιολογικό και πολιτικό ενδιαφέρον να δούμε σε κάθε ιστορική στιγμή, παλιότερα εθνικά και τωρα πια "παγκοσμιοποιημένα", τους τομείς που προσανατολίζεται η έρευνα και κατ' επέκταση η επιστήμη.
    Πόσο αυτόνομη ήταν η ερευνα παλιότερα και πόσο εστιασμένη είναι τώρα.
    Ποια κομμάτια της χρηματοδοτούνται αδρά και πιοά παραπαίουν.
    Σε ποιό βαθμό η περιέργεια υποκαταστάθηκε από την χρηστικότητα.
    Πόσο η προπληρωμένη στοχευμένη έρευνα μπορεί να ανταποκριθεί στην ανάγκη της δημιουργικής περιέργειας.
    Μήπως το "αναρχικό", το προσωπικό γιατί, χάνεται σιγά-σιγά;;;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Follow the money.

    Το προσωπικό γιατί που λες δεν μαθαίνεται από καμία σχολή, κανένα πανεπιστήμιο και κανένα βιβλίο ή καθηγητή.Υπάρχουν επιστήμονες όλων των κλάδων που το χρησιμοποιούν ακόμα και μέσα από τη "στοχευμένη" έρευνα ως ένστικτο για να ικανοποιήσουν την περιέργειά τους, να εμβαθύνουν και να χαθούν στο σκοτάδι της σπηλιάς κρατώντας ένα μικρό φακό.Να νοιώσουν την απόγνωση και τη λαχτάρα από τα μυστικά που ξεκλειδώνουν αποκαλύπτοντας περισσότερο σκοτάδι και περισσότερες προκλήσεις.
    Από την άλλη υπάρχουν μυριάδες επιστήμονες που ποτέ δεν θα ρωτήσουν το γιατί.Φτάνει να τους πληρώνει τους λογαριασμούς και να τους ικανοποιεί την "επιστημονίζουσα" αυταρέσκειά τους θα συνεχίσουν να "υπηρετούν" το λειτούργημά τους σαν λοβοτομημένοι δημοσιουπαλληλίσκοι.
    Αυτά

    PS. Μπορείς να διώξεις τη λεκτική επαλήθευση?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. @Κατερίνα
    Με κίνδυνο να παραφράσω τον ΒιοΛόγο, αλλά και να φανώ έξω πραγματική, θα έλεγα ότι το “προσωπικό γιατί” δεν χάνεται ποτέ, αν είναι η πάστα σου να είσαι ανήσυχο πνεύμα...Απλώς, οι συνθήκες γύρω σου μπορούν να το καλλιεργήσουν, να το μετριάσουν αλλά να το σβήσουν ποτέ, άντε ίσως να του αλλάξουν κατεύθυνση...Αυτό μου έδειξε η πείρα μου εδώ στην Ελλάδα που όλο για ανάπτυξη της έρευνας ακούς και ελάχιστα βλέπεις...
    Έχεις όμως δίκαιο ότι έχει πολύ ενδιαφέρον να παρακολουθήσει κανείς τη σχέση μεταξύ ερευνητικών προσανατολισμών και ιστορικό - κοινωνικό ανάπτυξη και ευημερία (για παγκοσμιοποίηση δεν ξέρω γιατί η έρευνα εξ’ορισμού υπόκειται στην ‘παγκόσμια κρίση‘). Η έρευνα είναι κάτι ζωντανό και αντικατοπτρίζει σίγουρα την ιστορικό-οικονομικό-κοινωνικό κατάσταση μιας κοινωνίας. Επειδή όμως πιστεύω ότι η πολύ κριτική καταφέρνει να παγιώσει αν θες την κατάσταση που κατακρίνεις, και πως τελικά όλα είναι προσωπική ευθύνη, βρήκα πιο εποικοδομητικό να αναφερθώ στο ποστ στα ‘ανώτερα‘ αισθήματα-κίνητρα που θα έπρεπε να επικρατούν στην επιστήμη και στην έρευνα γενικά.

    @BioLogos.
    Με πρόλαβες...αν και σε βρίσκω ίσως πιο βασιλικό και από το βασιλιά.... Ίσως όμως η αυστηρότητα στην κρίση χρειάζεται, εφόσον όλα είναι προσωπική υπόθεση. Το πως στέκεσαι στον επιστημονικό σου χώρο και γιατί βρίσκεσαι εκεί που είσαι έχει σημασία όχι μόνο για σένα αλλά και για το κοινωνικό σύνολο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή