ΟΠΟΥ Ο ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΔΥΟ

Το 1970, το κομουνιστικό καθεστώς στη Ρουμανία προωθεί σειρά μέτρων για την ενίσχυση ενός ξέφρενου ρυθμού γεννήσεων. Ο Ν. Ceaucescu πιστεύει πως για να είναι ένα κράτος ισχυρό, πρέπει να έχει και μεγάλο πληθυσμό. Οι εργένηδες πάνω από είκοσι ετών, όπως και τα άτεκνα ζευγάρια, τιμωρούνται με πρόστιμο. Αντισύλληψη και αμβλώσεις απαγορεύονται με ποινές που φτάνουν μέχρι φυλάκιση. Οι επισκέψεις στον γυναικολόγο υποχρεωτικές και οι γιατροί που πραγματοποιούν διακοπή κύησης κινδυνεύουν με ποινή φυλάκισης 25 ετών ακόμα και με θάνατο σε περίπτωση υποτροπής.

Πληθώρα μέτρων εγκαθίστανται για να προτρέψουν τα ζευγάρια στην τεκνοποίηση, ώστε η κάθε οικογένεια να έχει τουλάχιστον 4 παιδιά: πριμοδοτήσεις, διακοπές, διευκολύνσεις στην ανεύρεση εργασίας, οικείας, στις μεταφορές. Τέλος, το κράτος αναλαμβάνει μέσο ορφανοτροφείων όσα παιδιά δεν θέλουν οι γονείς τους, και ενθαρρύνει την εγκατάλειψη, θέλοντας να δημιουργηθεί εκεί ένας νέος τύπος ανθρώπου, «καθαρό» και με απόλυτη πιστή στο κομουνιστικό καθεστώς.

Οι συνέπειες αυτής της πολιτικής είναι ασύλληπτα φρικτές. Το 1990, η Δύση ανακαλύπτει στην Ρουμανία την ύπαρξη εκατοντάδων ορφανοτροφείων όπου δεκάδες χιλιάδες παιδιά έχουν εγκαταλειφθεί από μικρή ηλικία χωρίς φροντίδα και επαρκή τροφή, με αποτέλεσμα να εμφανίσουν κύριες δυσλειτουργίες στην συμπεριφορά. Υπολογίζεται πως σήμερα, σε μια χώρα 25 εκατομμυρίων ανθρώπων, περίπου 150 000 παιδιά ζουν ακόμα σ’ αυτά τα κέντρα σε άθλιες συνθήκες και παρόλο την μαζική βοήθεια που έστειλε ο δυτικός κόσμος 1,2,3,4,5.

Πραγματοποιώντας εικόνες σάρωσης εγκεφάλων ορφανών παιδιών της Ρουμανίας, χαρακτηρισμένα ως καθυστερημένα, διαπιστώθηκε μια ατροφία στο πρόσθιο λοβό του εγκεφάλου τους, στα κέντρα που ελέγχου την μνήμη και τα συναισθήματα. Όπως διαπιστώθηκε όμως ένα χρόνο μετά την τοποθέτηση τους σε ανάδοχες οικογένειες, οι εγκέφαλοι αυτών των μικρών Ρουμάνων ξανάρχισαν την ανάπτυξη τους κρατώντας μεν το αρχικό τραύμα αλλά αναπτύσσοντας μηχανισμούς αντιστάθμισης. Με άλλα λόγια, η ατροφία δεν προϋπήρχε της εγκατάλειψης τους στο ορφανοτροφείο αλλά ήταν επακολουθώ της στέρησης τους από στοργή και αισθητηριακές διεγέρσεις 6,7,8.

Τι σημαίνει αυτή η τραγική ιστορία και πια βιολογική βάση υπάρχει για να εξηγηθεί; Πως οι αισθητηριακές διεγέρσεις και η στοργή επηρεάζουν σωματικά την ανάπτυξη του εγκεφάλου; 9

Η επιστήμη έχει δείξει πως μαζί με την εφηβεία, η βρεφική και πρώτη παιδική ηλικία (έως τεσσάρων ετών), χαρακτηρίζεται από απίστευτα μεγάλη εγκεφαλική δραστηριότητα με αποτέλεσμα την δημιουργία καινούργιων κοντινών διασυνδέσεων μεταξύ νευρικών κυττάρων - 200 000 νευρώνες ανά ώρα . Τα επιστημονικά μέσα μπορούν να καταγράψουν πρωτοπόροι νευρώνες να στέλνουν διακλαδώσεις σε όλες τις κατευθύνσεις, ψάχνοντας να συνδεθούν με άλλους νευρώνες.

Η παραμικρή πληροφορία που λαμβάνει ο εγκέφαλος μέσο των αισθήσεων ανοίγει «δρόμους και μονοπάτια» και η ταχύτητα δημιουργίας αυτών των κοντινών διασυνδέσεων είναι συνάρτηση των διεγέρσεων που λαμβάνει ο εγκέφαλος. Για αισθητηριακές πληροφορίες εννοούμε κυρίως αυτές που προσφέρει η μητέρα ή το κύριο πρόσωπο που ασχολείται το παιδί σε στοργή, αγγίγματα, λόγια, ματιές.

Η συνάντηση των πρώτων μηνών γεννάει μια ευαισθησία, έναν τρόπο ν’ αγαπάς και να αντιλαμβάνεσαι τον έξω κόσμο, και δίνει στο παιδί μια γεύση του κόσμου που αργότερα θα ονομαστεί ευτυχία ή δυστυχία.

Η επίδραση του περιβάλλοντος στην ανάπτυξη του εγκεφάλου και τελικά του ανθρώπου αρχίζει όμως από την εποχή της κύησης. Αλλαγή των ουσιών μες στο οποίο πλέει ο εγκέφαλος κατά την εμβρυακή ζωή (π.χ. λόγο οινοπνεύματος, καπνίσματος) μπορούν να διαταράξουν την δημιουργία του δικτύου νευρώνων και να προκαλέσουν αργότερα διαταραχές στην προσωπικότητα και στη συμπεριφορά του παιδιού. Τα συναισθήματα- εφορίας, κατάθλιψης, στρες- της γυναικάς επηρεάζουν τις υπό δημιουργία συνάψεις επειδή τα μόρια που εκκρίνει περνούν τον πλακούντα.

Έτσι, ο οργανισμός του εμβρύου ευαισθητοποιείται σε ορισμένα βιολογικά ερεθίσματα: μια γυναίκα με άγχος θα γεννήσει ένα παιδί που αντιδράει έντονα σε οποιαδήποτε διέγερση και θα του μεταφέρει την ικανότητα να αντιδράει έντονα σε όποια γεγονότα της ζωής του. Με άλλα λόγια, δεν γεννιόμαστε σαν λευκή σελίδα και δεν κληρονομούμε μόνο τα γονίδια αλλά και μέρος τις ιστορίας της μητέρας μας. Τέλος, η υπερβολική απόκριση ορμονών του στρες όπως κορτιζόλη και κορτικοτρόπος ορμόνη (ACTH) που παράγονται από τον εγκέφαλο του παιδιού ως απάντηση στο άγχος των συνθηκών που τον περιβάλλουν, προκαλούν αλλοίωση των νευρώνων με πληθώρα πιθανές επιπτώσεις στην λειτουργία του εγκεφάλου, στη συμπεριφορά του παιδιού αλλά ακόμα και στη ίδια την μορφολογία του.

Χωρίς τον Άλλον δεν μπορούμε να γίνουμε Εγώ. Χωρίς αγάπη και στοργή, δεν μπορούμε να γίνουμε έξυπνοι και να αναπτύξουμε τις βιολογικές μας δυνατότητες. Ο εγκέφαλος που θεωρείτο η αφορμή για ορμή προς τον έξω κόσμο γίνεται το συμπέρασμα των σχέσεων μας.




1. http://www.rfi.fr/actufr/articles/011/article_4617.asp

2. http://www.mdri.org/projects/romania/HSR_Photos.ppt
3. http://www.mdri.org/
4. http://www.valentina.asso.fr/Main_Home.html
5. http://www.rfi.fr/actufr/articles/011/article_4617.asp
6. Le Nouvel Observateur no2187, 5-11 Octobre 2006, p.6-13.
7. Cyrulnik Boris, De chair et d’ame, Editions Odile Jacob, Octobre 2006
8. www.odilejacob.fr
9. http://lecerveau.mcgill.ca/flash/d/d_01/d_01_cl/d_01_cl_ana/d_01_cl_ana.html